Wat speelt er in jouw OR

11 april 2025

De stand van de medezeggenschap:
uitdagingen en kansen voor de OR

In 2025 staan ondernemingsraden voor een veelheid aan uitdagingen en kansen. Uit ons jaarlijkse onderzoek ‘Wat speelt er in jouw OR?’ blijkt dat OR’en een steeds belangrijkere rol spelen binnen organisaties, maar tegelijkertijd worstelen met een toenemende werkdruk en veranderende verwachtingen. De resultaten tonen een dubbel beeld: enerzijds groeit de erkenning van de OR als waardevolle gesprekspartner, anderzijds nemen de procedurele verplichtingen toe en blijft het vinden van geschikte kandidaten een uitdaging. In deze analyse brengen we de belangrijkste trends en ontwikkelingen op het gebied van medezeggenschap in kaart, met bijzondere aandacht voor de balans tussen formele taken en strategische invloed.

Bekijk hier de resultaten van de enquête van vorig jaar

Wettelijke procedures

Waar vorig jaar al opviel dat OR’en te maken hadden met een grote hoeveelheid wettelijke procedures is dat aantal dit jaar nog verder opgelopen. Ruim de helft van de respondenten verwacht tussen de 2 en 4 adviesaanvragen en 30% verwacht zelfs meer dan vier adviesaanvragen te zullen behandelen dit jaar.
Ook het aantal verwachte instemmingsaanvragen is gestegen. Ruim 60% van de respondenten verwacht tussen de 1 en 3 instemmingsaanvragen en meer dan 20% verwacht zelfs meer dan 4 instemmingsaanvragen dit jaar. Belangrijkste onderwerpen bij deze aanvragen zijn inkrimping, uitbreiding of wijziging van de werkzaamheden van de onderneming, invoering of wijziging van een belangrijke technologische voorziening en regelingen op het gebied van arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim of het re-integratiebeleid.
Opvallend is dat ruim 60% van de respondenten geen gebruik maakt van het initiatiefrecht. Degenen die dat wel hebben gedaan het afgelopen jaar geven een breed scala aan onderwerpen op waarover hun initiatief ging.

Belangrijke thema’s

Net als vorig jaar is duurzaamheid een belangrijk thema voor veel OR’en. Bijna 90% van de respondenten geeft aan dat dit op hun agenda staat. Thema’s die hieronder vallen zijn diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie (24%), de klimaat- en grondstoffentransitie (23%) en digitalisering (20%). Verder zijn de meer traditionele thema’s als arbeidsomstandigheden (26%), financiën (24%) en verzuimbeleid (21%) terugkerende onderwerpen op de agenda.

Onvoldoende kandidaten

Het blijft voor OR’en een uitdaging om voldoende kandidaten te vinden. Voor het tweede jaar op rij heeft slechts de helft van de OR’en voldoende kandidaten gevonden om verkiezingen te houden. Respondenten geven aan dat het vooral moeilijk is om jongere medewerkers te betrekken bij het OR-werk, dat het ontbreekt aan voldoende tijd voor het OR-werk en dat er onvoldoende faciliteiten zijn voor OR-leden.

De positie van de OR in de organisatie

Uit de antwoorden op de vraag waar OR’en tevreden over zijn en de vraag wat beter kan, klinkt een precaire balans door over de positie van de OR in de eigen organisatie. De input toont dat veel OR’en een positieve ontwikkeling zien in hun positie binnen de organisatie, waarbij ze steeds meer als volwaardige gesprekspartner worden gezien en invloed hebben op belangrijke beslissingen. Anderzijds toont de input dat OR’en worstelen met hun positionering in de organisatie, de balans tussen reactief en proactief handelen en het vinden van effectieve manieren om met hun achterban te communiceren.
Er wordt een groot contrast beschreven tussen situaties waar bestuurders de OR ‘serieus nemen’ versus waar ze ‘spelletjes spelen’ met de OR. Een open cultuur en vroegtijdige betrokkenheid worden genoemd als succesfactoren, terwijl in andere gevallen de OR als “moetje” wordt gezien en informatie wordt achtergehouden.

De toekomst van de OR

Ruim de helft van de respondenten staat positief ten opzichte van de toekomst van hun OR. De andere helft antwoordde vooral neutraal en slechts 5% staat negatief ten opzichte van de toekomst. OR-leden zien nog steeds de toegevoegde waarde van medezeggenschap. Professionalisering en scholing zijn daarbij essentieel: OR-leden hebben voldoende middelen nodig om zich bij te scholen en kennis op te doen. Er is behoefte aan betere begeleiding en praktijkgerichte scholing op de werkvloer, maar de kosten hiervan worden als obstakel gezien.
Continuïteit en betrokkenheid van OR-leden zijn uitdagingen: Veel OR-leden weten vooraf niet wat het OR-werk precies inhoudt, wat zorgt voor wisselende betrokkenheid. Daarnaast speelt de continuïteitsvraag: ervaren OR-leden twijfelen soms of ze door willen gaan vanwege de zwaarte van het werk, terwijl een sterke OR juist nodig is bij bestuurswisselingen of andere veranderingen.

Samenvatting: wat speelt er in jouw OR?

De resultaten van ons jaarlijkse onderzoek schetsen een gemengd beeld van de huidige staat van medezeggenschap. Hoewel ondernemingsraden een steeds prominentere positie innemen als strategische gesprekspartners binnen organisaties, staan ze voor aanzienlijke uitdagingen. De procedurele werklast is toegenomen, met een recordaantal advies- en instemmingsaanvragen, terwijl het initiatiefrecht nog onvoldoende wordt benut. Duurzaamheid is uitgegroeid tot een centraal thema op de OR-agenda, naast de traditionele onderwerpen als arbeidsomstandigheden en financiën.

De toekomst van medezeggenschap lijkt op een kruispunt te staan. Enerzijds is er optimisme – meer dan de helft van de OR’en kijkt positief naar de toekomst en ziet kansen voor meer invloed. Anderzijds blijft het aantrekken van nieuwe leden, vooral jongere medewerkers, problematisch en ervaren huidige OR-leden hun werk als steeds zwaarder.

Op basis van deze bevindingen organiseren wij 2 online workshops om OR’en te ondersteunen bij de uitdagingen waar zij voor staan: