Verplichte duurzaamheidsrapportage CSRD
Wat is het? Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)
De Europese richtlijn CSRD verplicht bedrijven in Europa tot een duurzaamheidrapportage. Doel is om bedrijven meer (of versneld) eigen verantwoordelijkheid te laten nemen voor de negatieve impact van hun bedrijfsvoering op mens en milieu. En om bedrijven te stimuleren te investeren in preventie en verbeteringen. Vanuit een breder perspectief draagt deze rapportageverplichting uiteindelijk bij aan een betere en duurzamere toekomst voor iedereen!
De rapportage moet gaan over de gehele waardeketen vanaf “grondstof tot eindproduct”, ofwel van leverancier tot (onder)aannemer tot afnemer. Daarnaast moet in de rapportage staan welke impact de omgeving uitoefent op de onderneming, uitgedrukt in financiële cijfers.
Drie hoofdthema’s
De rapportage gaat over 3 hoofdonderwerpen:
a) Milieu/klimaat;
b) Sociaal (ten opzichte van eigen en ingehuurd personeel, maar ook het personeel in de waardeketen en de impact op de bedrijfsomgeving, bijvoorbeeld omwonenden);
c) Governance (het bestuur en toezicht).
Uitwerking CSRD in ESRS
De European Sustainability Reporting Standards (ESRS) zijn een gedetailleerde uitwerking van de CSRD naar concrete duurzaamheidsnormen waarover bedrijven moeten gaan rapporteren, ingedeeld naar de 3 hierboven genoemde hoofdonderwerpen.
Bijvoorbeeld:
Een klimaat en (ook) sociale rapportagenorm: een chemisch bedrijf dat in de buurt van een woonwijk staat rapporteert over de mate van geluidshinder, lichthinder (‘s nachts), luchtvervuiling, watervervuiling en of het bedrijf investeringen doet om die hinder te verminderen of te voorkomen. Zo ja, welke en wanneer? En ook hoe die omgeving van invloed is of kan zijn op het bedrijf met financiële consequenties, denk aan acties en rechtszaken van omwonenden, milieuorganisaties of gemeenten.
Geen dwang
De ESRS-standaards geven alleen aan “hoe” en over “welke” onderwerpen gerapporteerd moet worden. Het zijn geen inhoudelijke eisen waaraan het bedrijfsbeleid moet voldoen. Aan een standaard wordt ook voldaan als het bedrijf meldt dat dit een onderwerp is dat (nog) niet geregeld is. Al wordt dan wel de dringende aanbeveling gedaan te melden wat de planning is om aan die norm te gaan voldoen.
Er staan geen sancties in de CSRD en zal enige dwang tot naleving van duurzaamheidsbedrijfsvoering alleen uit kunnen gaan van nationale wetgeving (bijv. het belastingvoorstel CO2-heffing voor de industrie), van internationale verdragen en voorschriften (de Parijse akkoorden of de Green Deal) en gerechtelijke uitspraken naar aanleiding van maatschappelijke druk (klimaatarrest Urgenda vs Shell, zaak drie gemeenten vs Chemours).
Voor welke bedrijven en wanneer?
De verplichte CSRD / ESRS-rapportages gaan vanaf 2024 tot 2029 gefaseerd in;
- Vanaf 1 januari 2024 voor ondernemingen van “openbaar belang” (banken, verzekeraars, beursvennootschappen) met meer dan 500 medewerkers (openbaarmaking verslag over boekjaar 2024, begin 2025);
- Vanaf 1 januari 2025 voor alle (grote) beursgenoteerde, maar ook niet-beursgenoteerde ondernemingen, die voldoen aan twee van de volgende drie criteria: 250 medewerkers of meer, activa meer dan € 20 miljoen, netto omzet meer dan € 40 miljoen (openbaarmaking boekjaar 2025, begin 2026);
- De regels gelden vanaf 1 januari 2026 voor de kleine beursgenoteerde MKB-bedrijven (openbaarmaking boekjaar 2026, begin 2027).
Ondernemingen buiten het toepassingsbereik van de CSRD, maar die in de waardenketen zitten van een rapportageplichtig bedrijf, merken hier ook iets van op het moment zij door dit bedrijf worden benaderd om informatie te delen op de ketenonderwerpen waarover het bedrijf een rapportageverplichting heeft.
Wat moet een bedrijf doen?
Bedrijven moeten de impact van hun bedrijfsvoering op mens en milieu, en ook de duurzaamheidskwesties die de onderneming financieel van buitenaf beïnvloeden, in kaart brengen.
Naast het openbaar maken van informatie over bedrijfsbeleid en initiatieven wil de CSRD dat bedrijven doelen stellen, een nullijn kiezen en de voortgang jaarlijks rapporteren in het bestuursverslag/directieverslag.
Hoe een bedrijf dit kan aanpakken is terug te zien in een aantal webinars op de website van de SER.
Controle en goedkeuring accountant
Het bedrijf heeft een goedkeurende verklaring op zijn duurzaamheidsrapportage nodig van een accountant. Dat betekent dat de accountant verklaart dat het bedrijf voldoet aan de rapportageverplichtingen dat a) het bedrijf daarover voldoende transparant is en b) de rapportage een getrouw beeld geeft van de werkelijkheid.
In de goedkeurende verklaring mag een accountant bijvoorbeeld ook aangeven dat hij bepaalde onderdelen niet kan beoordelen, omdat het bedrijf daarover niet heeft gerapporteerd of daarover heeft gerapporteerd dat het (nog) niet geregeld is.
OR en duurzaamheid (zie ook kader)
Ook, of juist, de OR kan verantwoordelijkheid nemen binnen zijn mogelijkheden door beleid op de genoemde 3 hoofdonderwerpen van de CSRD / ESRD te agenderen, te stimuleren, te initiëren en een vinger aan de pols te houden.
De OR is sowieso betrokkene door zijn wettelijke zorgtaak artikel 28 WOR en bij besluitvorming over ESRS-beleid dat valt onder het WOR-adviesrecht en WOR-instemmingsrecht (zie onderaan deze pagina). OR’en kunnen vanuit hun rol en positie ervoor zorgen dat de rapportage op elke OV-agenda staat en toezien op de voortgang.
Lees de SER-tips (Gaat de or ook over de (verre) toekomst?) en bekijk de Webinars op de SER-website en de FAQ (Webinars).
Reactie SBI Formaat op de internetconsultatie Implementatiebesluit richtlijn duurzaamheidsrapportering https://www.internetconsultatie.nl/duurzaamheidsrapportage/b1
Governance: goed bestuur en toezicht
Deze Europese regelgeving heeft ook gevolgen voor de governance van ondernemingen. Een bedrijf moet rapporteren “hoe” de betrokkenheid van bestuur en Raad van Commissarissen bij het bedrijfsduurzaamheidsbeleid wordt geregeld en “hoe” de relevante informatie daarover bij het bestuur en RvC terecht komt. Onderdeel daarvan is informatie over de bedrijfscultuur en over mogelijke risico’s van betrokkenheid bij omkoping en politieke beïnvloeding en “hoe” dit tegen te gaan of te voorkomen.
Bestuurders, commissarissen en ondernemingsraden zullen zich moeten inlezen in de CSRD en de ESRS-onderwerpen. Kennis hiervan wordt een noodzakelijk criterium in het profiel voor bestuurders en commissarissen. De OR heeft vanuit de WOR, de cao of de structuurregeling, een belangrijke eigen rol en positie.
Meer informatie of een vraag? Bel de OR Advieslijn
Checklijst OR en duurzaamheid
Hoewel vele bedrijven (NV’s en BV’s) onder de CSRD / ESRS-rapportageplicht (gaan) vallen, gaat duurzaamheidsbeleid iedere onderneming en organisatie aan. Elke OR kan het initiatief nemen het onderwerp ‘duurzaamheid’ voor de eigen onderneming op te pakken en beperkt dat zich niet tot de ondernemers die de rapportageplicht hebben.
SBI Formaat zet ondernemingsraden graag ook op het spoor van een Raad voor duurzame medezeggenschap.
Deze checklijst is bedoeld voor elke OR die zich actief wil bezighouden met onderwerpen uit de CSRD / ESRS-rapportages:
- Lees je globaal in op de rapportageverplichtingen CSRD/ESRS.
- Haal er een (externe) deskundige(n) bij.
- Bespreek CSRD/ESRS op de OV met de bestuurder en toezichthouder (en wat dat betekent voor jullie bedrijf).
- Neem de informatie uit de OV mee voor bepalen van vervolgstappen.
- Kies een of meer onderwerpen die de OR topics vindt (en waarom).
- Stel vast wat de OR wil bereiken.
- Stel vast wie van de OR-leden extra gemotiveerd is/zijn om dit verder uit te werken.
- Zoek er geïnteresseerde collega’s van buiten de OR bij.
- Stel een vaste commissie of een voorbereidingscommissie in.
- De commissie werkt verder uit en maakt een plan van aanpak.
- Haal hier ook een (extern) deskundige bij.
- Haal informatie op bij vakbonden.
- Zet de CSRD/ESRS-rapportage en de gekozen topics als terugkerend agendapunt op de OR-vergaderdingen.
- Zet CSRD/ESRS-rapportage en duurzaamheidsbeleid op elke OV-agenda ter bespreking met de bestuurder.
- Zet CSRD/ESRS-rapportage en duurzaamheidsbeleid 2x per jaar op de OV-agenda van het artikel 24-WOR overleg.
- Leer van elkaar: contacteer ondernemingsraden van andere bedrijven in de sector.
WOR-rechten OR
WOR-artikel 25 – adviesrecht OR
- aanschaf nieuwe technologie om de benodigde data te kunnen opslaan en genereren (25 1 k/25 1 h)
- aanpassing organisatie (25 1 e)
- milieuplan (25 1 l)
WOR-artikel 27 – instemmingsrecht OR
- aanschaf nieuwe technologie voor opslag en genereren van de benodigde data (27 1 k, 27 1 l)
- aanpassing scholingsbeleid (27 1f)
- aanpassing veiligheids-/gezondheidsbeleid /duurzame inzetbaarheid (27 1 d)
- aanpassing klachtenregeling/gedragsregels (27 1j)
- aanpassing klokkenluidersregeling (27 1 m/vermoeden “SDG-delict”)
WOR-artikel 23 overlegrecht en initiatiefrecht
WOR-artikel 24 het Algemene Gang van Zaken-overleg
WOR-artikel 31 informatierecht algemeen
WOR artikel 31b informatierecht sociaal beleid
WOR-artikel 28 zorgplicht toezien op verantwoord milieubeleid
WOR-artikel 30 WOR (profielschets) benoeming nieuwe bestuurder
