De vakbond en OR hebben veel raakvlakken en kunnen elkaars positie versterken
De vakbond is partij bij de totstandkoming van de OR. Bij de OR-verkiezingen kunnen de vakbonden kandidaten voordragen. Er zijn veel raakvlakken tussen OR en vakbond (belangenbehartiging) en met een goede samenwerking kunnen zij elkaars positie versterken.
De WOR definieert een vakbond als een vereniging van werknemers die in de onderneming werkzame werknemers onder haar leden telt (artikel 9 lid 2a). In haar statuten stelt de vakbond zich ten doel de belangen van haar leden als werknemers te behartigen.
Wet CAO
De vakbond is alleen bevoegd tot het aangaan van collectieve arbeidsovereenkomsten wanneer de statuten van deze vereniging deze bevoegdheid expliciet noemen. De Wet CAO stelt bepalingen ten aanzien van (de totstandkoming van) een CAO en de rol van de vakbond en de ondernemer bij de onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden.
Belanghebbende
De vakbond is partij (belanghebbende), bij de totstandkoming van de ondernemingsraad. Bij de oprichting van een OR is de eerste taak een voorlopig OR-reglement op te stellen. Wanneer dit voorlopig OR-reglement er eenmaal is moet de vakbond in de gelegenheid worden gesteld hiervan kennis te nemen en er over te worden gehoord, wat betekent dat de vakbond op- en aanmerkingen op het reglement mag maken (volgens artikel 48 van de WOR).
Voordragen OR-kandidaten
De vakbond moet bij de OR-verkiezingen in de gelegenheid worden gesteld kandidaten voor te dragen. Deze kandidaten kunnen vakbondslid zijn maar dit is niet noodzakelijk. Vereisten waaraan een vakbond volgens artikel 9 van de WOR moet voldoen om partij te kunnen zijn bij de OR-verkiezingen:
- De vakbond heeft in de onderneming kiesgerechtigde leden.
- De vakbond behartigt de belangen van zijn leden in de betrokken onderneming of bedrijfstak.
- De vakbond heeft tenminste twee jaar volledige rechtsbevoegdheid.
- De vakbond pleegt met zijn leden in de onderneming overleg over de samenstelling van de kandidatenlijst.
Als de vakbond kandidaten heeft gesteld, kan een verkiesbare medewerker die lid is van deze vakbond zich zelf niet als “vrije” kandidaat voordragen, maar zal hij een kiesgerechtigde “ongeorganiseerde” collega moeten vragen dit voor hem te doen.
Sociaal Plan
Wanneer een besluit van de ondernemer personele gevolgen heeft moet de ondernemer hiervoor maatregelen treffen. In de regel zal de ondernemer met de vakbond onderhandelen over een sociaal plan. De Wet Melding Collectief Ontslag (WMCO) noemt de vakbond als overlegpartij bij ontslagen vanaf twintig medewerkers.
Enquêterecht
Wanneer door de vakbond of de OR of medewerkers sterk getwijfeld wordt aan de financiële beleidsvoering van de ondernemer en er naar hun mening sprake is van wanbeleid, kan de vakbond gebruik maken van het enquêterecht (artikel 2:347 BW). Aan de OR kan een enquêterecht worden toegekend via de statuten of een overeenkomst met de rechtspersoon (artikel 2:346 c BW).
Geheimhouding
De vakbond kan net als de OR gebonden worden aan geheimhouding. Dit betekent dat de OR na toestemming van de ondernemer wel kan overleggen met de vakbond.
