Hoe is het pensioen geregeld? De OR heeft instemmingsrecht.
De OR heeft instemmingsrecht bij de arbeidsvoorwaarde pensioen. Het instemmingsrecht betreft besluiten tot vaststellen, wijzigen of intrekken van regelingen op grond van een pensioenovereenkomst (artikel 27 lid 1a en lid 7 WOR). En ongeacht bij welke pensioenuitvoerder de werkgever de pensioenovereenkomst onderbrengt, uitgezonderd de bedrijfstakpensioenfondsen. In bedrijfstakpensioenfondsen vertegenwoordigen de vakbonden de werknemers en geldt artikel 27 lid 3 WOR.
In Nederland is de pensioenvoorziening opgebouwd uit twee delen en soms een derde deel als iemand buiten een arbeidsverhouding om nog een extra aanvullende regeling treft. De AOW vormt het eerste deel en is de basisvoorziening. De AOW wordt in principe aan elke Nederlander op ‘pensioengerechtigde’ leeftijd (voorlopig 67 jaar) uitgekeerd. Naast de AOW bouwen veel werknemers bij hun werkgevers een aanvullend pensioen op. Dit kan op basis van een individuele afspraak tussen een werkgever en een werknemer, of op basis van collectieve afspraken tussen de sociale partners (vakbonden en werkgevers). Een individuele afspraak tussen een werkgever en een werknemer kan ook onderdeel uitmaken van een collectieve regeling die de werkgever met een OR vaststelt en onderbrengt bij een erkende verzekeringsmaatschappij.
Een werknemer is niet verplicht deel te nemen aan een pensioenregeling als zijn werkgever deze regeling aanbiedt zonder dat een CAO de werkgever daartoe verplicht. Dat is in het geval de werkgever niet gebonden is aan een CAO of wel gebonden is, maar de CAO geen pensioenvoorziening regelt.
Pensioenaanbod
Als een werkgever niet verplicht is, maar wel een pensioenregeling wil aanbieden aan zijn werknemers, kan hij dat op verschillende wijzen invullen. De werkgever kan:
-
toetreden tot een niet verplicht bedrijfspensioenfonds, dat werkzaam is voor de gehele bedrijfstak;
-
een ondernemingspensioenfonds oprichten, dat alleen werkzaam is voor zijn onderneming (een ondernemingspensioenfonds wordt vaak opgericht door en voor een concern), meestal in samenspraak met vakbonden, die dan ook deel uitmaken van het fondsbestuur;
-
een verzekeringsovereenkomst afsluiten met een erkende verzekeringsmaatschappij.
Heeft de werkgever een (verplichte of onverplichte) pensioenregeling, dan moet hij die volgens de Pensioenwet aanbieden aan werknemers vanaf 21 jaar.
Instemmingsrecht OR
De OR heeft geen instemmingsrecht over de uitvoeringsovereenkomst die de werkgever afsluit met de pensioenuitvoerder, of het uitvoeringsreglement. Het instemmingsrecht heeft de OR wel over regelingen die daarin staan die van invloed zijn op de pensioenovereenkomst, of wel de “arbeidsvoorwaarde” pensioen raken. Bijvoorbeeld over hoe de premie wordt vastgesteld of een regeling over toeslagverlening. Dit kan ook aan de orde zijn wanneer de werkgever van pensioenuitvoerder wisselt.
Pensioenregelingen ondergebracht bij een bedrijfstak- of ondernemingspensioenfonds, vallen niet onder het instemmingsrecht, maar uitsluitend onder de bepalingen van de Pensioenwet. Deze wet heeft een aantal algemene bepalingen (bijvoorbeeld informatieplichten) ook geldend voor verzekeringsmaatschappijen die pensioencontracten afsluiten. De Pensioenwet kent enkele bevoegdheden toe aan de OR. Dat betreft de benoeming van werknemersvertegenwoordigers in het bestuur van een ondernemingspensioenfonds.
Ook pensioenregelingen die vastgelegd zijn in een CAO en een werkgever geen beleidsruimte biedt voor eigen invulling, vallen niet onder het instemmingsrecht van de OR.
Bij een wijziging van een pensioenregeling zullen, ondanks de instemming van de OR, werknemers individueel nog akkoord moeten gaan, omdat de pensioenregeling onderdeel uitmaakt van de individuele arbeidsovereenkomst.
Aandachtspunten
Als de werkgever tot een (nieuwe of gewijzigde) pensioenregeling besluit of de regeling gaat over naar een andere uitvoerder, dan moet de ondernemingsraad letten op:
-
Uit welke elementen bestaat de pensioenregeling: alleen ouderdomspensioen of ook een nabestaandenpensioen en/of arbeidsongeschiktheidspensioen?
-
Is de wettelijk verplichte mogelijkheid tot uitruil van nabestaandenpensioen naar een hoger of eerder ingaand ouderdomspensioen opgenomen?
-
Hoe is de overdracht van pensioenaanspraken bij ontslag en fusie of overname geregeld?
-
Wat is het opbouwpercentage bij eindloon- of middelloonregeling of hoe ziet de premiestaffel bij een beschikbare premieregeling er uit?
-
Hoe is de premieverdeling: wat dragen werkgever en werknemer aan premies af?
-
Zijn er mogelijkheden om individueel extra pensioen op te bouwen?
-
Voldoet de verzekering aan de dekkingsvoorwaarden uit de Pensioenwet?
-
Zijn de kosten die de verzekeraar maakt inzichtelijk: administratiekosten, beleggingskosten, verzekeringskosten?
-
Hoe is de servicegerichtheid van de verzekeraar: bereikbaarheid en toegankelijkheid, een eigen pensioensite voor deelnemers?
-
Wordt er in de regeling geen onterecht onderscheid gemaakt tussen bijvoorbeeld contracten voor bepaalde en onbepaalde tijd of tussen mannen en vrouwen?
-
Wordt de wettelijke voorgeschreven instapleeftijd van 21 jaar gehanteerd?
Deskundige
Een goede pensioenregeling is voor werknemers van groot belang. Daarom is het aan te raden om een deskundige in te schakelen wanneer een invoering of wijziging van een pensioenregeling aan de orde is.
Kunnen wij jou helpen?
Soms word je geconfronteerd met complexe materie of met onderwerpen waar je niet in thuis bent. De gespecialiseerde organisatieadviseurs van SBI Formaat kunnen jou daarmee helpen. Wij schakelen de adviseur in die gespecialiseerd is in het thema wat bij jullie speelt en ontwerpen een nieuwe aanpak die aansluit bij de voorliggende situatie. Van reorganisatie, organisatieverandering, fusie, overname, HR, governance naar financieel en strategisch beleid. Ons organisatieadvies is gedegen en effectief. Daar kun je verder mee!
OR en pensioenen
Het onderwerp pensioen is en blijft actueel: de media schrijven regelmatig over langer werken, vergrijzing, ontgroening en toekomstige betaalbaarheid van pensioenen. De training OR en pensioenen geeft jou inzicht in de basisbeginselen en de werking van het pensioensysteem en de actuele ontwikkelingen.
