Arbo en de OR, wat zijn de rechten van de ondernemingsraad?
Je vindt hier een puntsgewijze omschrijving van belangrijke medezeggenschapsrechten van de OR en de VGW(M)-commissie bij arbeidsomstandigheden en ziekteverzuim. De rechten van werknemers of de OR om invloed te hebben op de arbeidsomstandigheden en het verzuimbeleid zijn vooral neergelegd in de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Daarnaast vult de Arbeidsomstandighedenwet op een aantal punten aan.
Instemmingsrecht
Het belangrijkste recht van de OR betreffende arbeidsomstandigheden en ziekteverzuimbeleid is het instemmingsrecht. Over de arbeidsomstandigheden zegt de WOR artikel 27, lid 1d dat de werkgever instemming dient te vragen aan de ondernemingsraad bij het vaststellen, veranderen en intrekken van regelingen inzake het arbeidsomstandigheden-, het ziekteverzuim- of het re-integratiebeleid.
Voorbeelden van ‘regelingen’ zijn:
- Veiligheidsbeleid en veiligheidsprocedures.
- De keuze van een arbodienst.
- Het afsluiten en veranderen van het contract met de arbodienst.
- De inrichting, keuze, aanstelling, positie en persoon van de preventiemedewerker.
- Beleid en procedures met betrekking tot persoonlijke beschermingsmiddelen.
- De vormgeving van het ziekteverzuimbeleid, bijvoorbeeld hoe het arbeidsomstandighedenspreekuur te houden, hoe de verzuimcontrole te doen, op welke manier vorm te geven aan het re-integratiebeleid.
- De organisatie en inrichting van de bedrijfshulpverlening.
- De wijze waarop de verplichting om een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) aan werknemers aan te bieden wordt uitgevoerd, en/of de uitvoering van een preventief medisch onderzoek (PMO).
- De wijze waarop arbovoorlichting en -onderricht wordt gegeven.
- De manier waarop de risico-inventarisatie- en evaluatie (RI&E) wordt gemaakt.
- Het plan van aanpak, onderdeel van de RI&E.
Aanvullende rechten en aanscherpingen
Voor een aantal van bovengenoemde onderwerpen geeft de Arbowet aanvullende rechten en aanscherpingen. Bijvoorbeeld als het gaat om de arbodienstverlening, de rol van de bedrijfsarts, de preventiemedewerker en de Nederlandse Arbeidsinspectie. Het gaat te ver om al deze rechten en mogelijkheden te noemen. Ook de CAO kan vermelden dat met instemming van de OR nadere invulling van een CAO regeling mogelijk is. Het vergt ook altijd maatwerk. Daarnaast heeft de OR volgens de WOR instemmingsrecht voor tal van onderwerpen die (zijdelings) met arbo hebben te maken. Voorbeelden zijn:
- Arbeids- en rusttijden en vakantieregeling (WOR artikel 27, lid 1b).
- Een regeling op het gebied van Bedrijfsmaatschappelijk werk (WOR artikel 27, lid 1h).
- Voorzieningen met betrekking tot waarneming of controle op aanwezigheid, gedrag of prestaties van werknemers (WOR artikel 27, lid 1l), bijvoorbeeld camera’s, magnetische pasjes, foute aanslagen op een kassa.
- Een regeling bij het verwerken van, alsmede de bescherming van, de persoonsgegevens van medewerkers (WOR artikel 27, lid 1k), zoals het re-integratiedossier.
- Een regeling op het gebied van werkoverleg (WOR artikel 27, lid 1i).
Adviesrecht
Adviesrecht is niet ‘des arbo’, echter soms hebben adviesplichtige aangelegenheden met arbo te maken en/of kunnen ze gevolgen hebben voor de arbeidsomstandigheden. Belangrijk dus voor de OR/VGWM-commissie om daar alert op te zijn. Voorbeelden van onderwerpen die betrekking op arbo-/VGWM-kwesties waarover de werkgever advies moet vragen aan de ondernemingsraad, zijn:
- Het doen van belangrijke investeringen (WOR, artikel 25, lid 1h).
- Het invoeren of wijzigen van een belangrijke technologische voorziening (WOR, artikel 25, lid 1k).
- Het nemen van een belangrijke maatregel betreffende het milieu of de milieuzorg (WOR, artikel 25, lid 1l).
- Eigenrisicodrager worden betreffende de sociale verzekering bij arbeidsongeschiktheid (WOR, artikel 25, lid 1m).
Enkele andere rechten
Tot slot nog enkele andere rechten waar de ondernemingsraad/VGWM-commissie invloed mee kan uitoefenen:
- De OR heeft te allen tijde initiatiefrecht (WOR artikel 23, lid 3 en 4). Hij kan zelf voorstellen doen en initiatieven nemen. Zie dit recht als een mogelijkheid om de werkgever (bestuurder) ongevraagd te adviseren voor verbetering van regelingen.
- De OR heeft het recht een VGWM-commissie in te stellen. Het besluit een VGWM-commissie in te stellen meldt hij aan de werkgever. De OR zet het besluit de commissie in te stellen op papier. In dat instellingsbesluit formuleert de OR zelf de taak, samenstelling, bevoegdheden en werkwijze van de commissie (WOR artikel 15, lid 1).
- De OR kan deskundigen raadplegen en uitnodigen (WOR artikel 16, lid 1). Als daar kosten aan verbonden zijn, moet de OR daarvoor vooraf de ‘bestuurder’ in kennis stellen (WOR artikel 22, lid 2).
- De OR heeft het recht in werktijd zijn achterban te raadplegen (WOR artikel 18, lid 1). De OR heeft tevens het recht kennis te nemen van de arbeidsomstandigheden (WOR artikel 18, lid 1).
- De ondernemingsraad en VGWM-commissie hebben het recht op scholing (WOR artikel 18).
- De OR ontvangt desgevraagd schriftelijk van de werkgever alle informatie die van belang is voor de taak van de OR (algemeen informatierecht, WOR artikel 31). Denk daarbij aan verzuimgegevens, de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) en het bijbehorende plan van aanpak en bijvoorbeeld rapporten opgesteld door een technisch bureau over gevaarlijke stoffen, geluid en/of klimaat. Naast dit algemene informatierecht vult de Arbowet een aantal zaken aan, bijvoorbeeld met betrekking tot de arbodienstverlener, de preventiemedewerker en de Nederlandse Arbeidsinspectie.
- De OR heeft het recht op overleg met de werkgever (bestuurder) over de uitvoering en aangelegenheden van het arbobeleid (Arbowet artikel 12.2)
Faciliteiten
Ook zijn er rechten die de OR faciliteiten bieden. Voorbeelden zijn:
- De OR of VGWM-commissie kan gebruikmaken van de voorzieningen die redelijkerwijs nodig zijn om te kunnen functioneren, zoals vergaderruimte, telefoon, interne post (WOR, artikel 17 en artikel 18).
- De OR of VGWM-commissie kan vergaderen in werktijd (WOR, artikel 17.2).
- De OR of VGWM-commissie kan tijd nemen voor onderling beraad en overleg met de achterban (WOR, artikel 17.1).
- Voor de OR en VGWM-commissie bestaat het recht op scholing en vrije dagen voor die scholing (WOR, artikel 18.2).
- De ondernemer betaalt de kosten voor voorzieningen, vrije dagen en scholing en voor rechtsgedingen in verband met het werk van de OR of VGWM-commissie (WOR, artikel 22).
Expertiseteam Arbeid & Gezondheid
Goede arbeidsomstandigheden zijn belangrijk voor de hele organisatie en alle medewerkers. Medewerkers willen graag een gezond werkklimaat, goede arbeidsomstandigheden en een veilige omgeving. Om gezondheid en welbevinden van de medewerkers in de organisatie te vergroten heb je de juiste kennis en een effectieve aanpak nodig. Het expertiseteam Arbeid & Gezondheid helpt jou daar graag bij!
