Reorganisatie
Uitspraak: Schending afspiegelingsbeginsel

Heeft de ondernemer het afspiegelingsbeginsel geschonden en ook afspraken met de COR over uitwisselbare functies en herplaatsingmogelijkheden van boventallige medewerkers? (JAR 2008/282 en Rechtspraak voor Medezeggenschap 2009 afl. 1 blz. 3 e.v.)

Uitspraak kantonrechter: Ja, niet is uit te sluiten dat de ondernemer door voorbij te gaan aan de mogelijke uitwisselbaarheid van genoemde functies, het afspiegelingsbeginsel schendt en daarnaast moet vastgesteld worden dat hij de afspraak met de COR heeft geschonden. Die afspraak is stellig gemaakt om de overgang naar een nieuwe functie te vergemakkelijken.

Situatie:

Werkneemster, 61 jaar, is sedert 1985 in dienst van werkgeefster, laatstelijk als rubrieksverantwoordelijke (economie). Werkgeefster is onderdeel van de Boekhandels Groep Nederland BV (BGN). In augustus 2007 heeft BGN een reorganisatie aangekondigd om te komen tot een meer effectieve en efficiënte organisatie en is de COR van BGN advies gevraagd. Vooruitlopend op dit advies is op 20 september 2007 aan werkneemster meegedeeld dat, indien de reorganisatie zou doorgaan, haar functie zou komen te vervallen, waarna zij boventallig zou worden verklaard. Op 3 oktober 2007 heeft werkneemster tijdens een gesprek laten weten belangstelling te hebben voor de nieuwe functie van Senior Boekverkoper (economie, psychologie en gezondheid). Dit gesprek is bij brief van 4 oktober 2007 door werkgeefster bevestigd. In de brief staat: “Je motivatie om deze functie daadwerkelijk uit te voeren ontbrak in dit gesprek.”. Op 15 oktober 2007 heeft werkgeefster aan werkneemster bericht dat alvorens te beslissen of zij in aanmerking komt voor de functie van senior boekverkoper, het advies van de COR zal worden afgewacht. 

Op 13 december 2007 heeft de COR een positief advies gegeven met het voorbehoud, dat BGN met de vakbonden een Sociaal Plan overeenkomt. De COR heeft alvorens te adviseren een advies ingewonnen van een deskundige, welk advies over de uitwisselbaarheid van de functies rubrieksverantwoordelijke en senior boekverkoper uitvoerig gemotiveerd stelt dat verdedigbaar is dat deze uitwisselbaar zijn. Het advies van de COR vermeldt dat is afgesproken dat senior boekverkopers een half jaar de tijd krijgen om hun kennis over nieuwe rubrieken op niveau te brengen en hierbij actief worden ondersteund door het winkelteam. Het Sociaal Plan is nadien tot stand gekomen. 

Bij brief van 19 februari 2008 heeft werkgeefster aan werkneemster bericht dat haar functie in het kader van de reorganisatie per 1 maart 2008 komt te vervallen. In deze brief staat verder dat na het gesprek dat partijen daarover voerden, werd medegedeeld dat werkneemster niet in aanmerking komt voor de functie van senior boekverkoper. De reden daarvan is dat werkgeefster sterke twijfels heeft aan het vermogen van werkneemster om meerdere grote rubrieken te beheren. Op 20 februari 2008 heeft werkgeefster via een Personeelsmededeling bekend gemaakt wie benoemd werden tot Senior Boekverkopers. Werkneemster behoorde daar niet toe. Bij brief van 28 februari 2008 heeft werkgeefster aan werkneemster bericht dat na het gesprek van 19 februari werkgeefster haar heeft laten weten dat zij niet geselecteerd is voor de passende functie van boekverkoper. Reden hiervoor is dat andere boventallige kandidaten geschikter zijn. Conform het sociaal plan heeft werkgeefster geconstateerd dat er geen andere passende functies voor haar beschikbaar zijn. Thans verzoekt werkgeefster ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens gewichtige redenen in de zin van een verandering in de omstandigheden. Daartoe stelt zij dat de functie van werkneemster door de reorganisatie per 1 maart jl. is komen te vervallen. De nieuwe functie van senior boekverkoper is overigens niet onderling uitwisselbaar met de oude functie van rubrieksverantwoordelijke. Werkneemster is niet geselecteerd voor de functie van senior boekverkoper en evenmin voor de functie van boekverkoper, omdat anderen meer geschikt zijn daar zij over meer kwaliteiten beschikken en meer gemotiveerd zijn. Werkneemster betwist de gewichtige redenen.

Kantonrechter: 

Het is aan de werkgever om te besluiten op welk wijze hij haar onderneming wenst te (re)organiseren. Echter, als een werkgever overgaat tot een reorganisatie op bedrijfseconomische of bedrijfsorganisatorische gronden, dient hij rekening te houden met de beleidsregels van de CWI omtrent de uitwisselbaarheid van functies. Daarbij zal – zeker als zoals hier die toetsing niet door het CWI geschiedt – met grote zorgvuldigheid gewaakt moeten worden tegen misbruik in reorganisatieplannen van de stelling dat functies niet uitwisselbaar zijn. Daarmee placht een reorganiserende onderneming nogal eens te willen bereiken dat een groep werknemers naar hun eigen functie moet solliciteren met de mogelijkheid van afwijzing. 

Naar het stellige oordeel van de kantonrechter is het voorliggende geval van de rubrieksverantwoordelijken een overduidelijk geval van dergelijk misbruik. De argumentatie van werkgeefster dat de functies van rubrieksverantwoordelijke en senior boekverkoper niet zodanig overeenkomen dat er sprake is van uitwisselbaarheid in de door de CWI bedoelde zin, is verre van overtuigend. Niet alleen is het salarisniveau vergelijkbaar, op grond waarvan mag worden aangenomen dat de bijbehorende verantwoordelijkheden niet fundamenteel wijzigen, maar daarnaast heeft werkgeefster onvoldoende aannemelijk gemaakt dat een ervaren kracht als werkneemster, met onweersproken goede beoordelingen, zich niet binnen een redelijke termijn kan inwerken in meerdere rubrieken. Derhalve is niet uit te sluiten dat werkgeefster door voorbij te gaan aan de mogelijke uitwisselbaarheid van genoemde functies het afspiegelingsbeginsel schendt. 

Daarnaast moet vastgesteld worden dat werkgeefster de afspraak met de COR domweg heeft geschonden. Die afspraak is stellig gemaakt om de overgang naar de functie van senior boekverkoper te vergemakkelijken. Vooral de overweging door werkgeefster dat zij “twijfels hebben aan je vermogen om meerdere grote rubrieken te beheren” past volstrekt niet in de afspraak met de COR om daar tijd voor te nemen en ondersteuning aan te bieden, hetgeen alleen zin kan hebben juist die geopperde twijfels bestaan. Daar komt nog bij dat uit de gang van zaken sinds de aankondiging door werkgeefster van de reorganisatie het beeld naar voren komt dat zij weinig aandacht heeft gehad voor het zorgvuldig inlichten van werkneemster omtrent haar mogelijkheden en haar in feite geen serieuze kans heeft gegeven om haar al dan niet aanwezige kwalificaties voor de functie van senior boekverkoper voor het voetlicht te krijgen.

DATUM UITSPRAAK: 6 augustus 2008
RECHTERLIJK COLLEGE: Kantonrechter Amsterdam 
NAAM PARTIJEN: Koning / Scheltema B.V.
VINDPLAATS: JAR 2008/282 en Rechtspraak voor Medezeggenschap 2009 afl. 1 blz. 3 e.v.

Advokatenkollektief Utrecht