Blog

Peter Henk Steenhuis

BUBBELONIË We trekken ons terug in onze veilige bubbel. Verliezen we het vermogen elkaar te begrijpen en te bereiken? In een serie columns reist journalist Peter Henk Steenhuis langs de grenzen van onze taal op zoek naar de grenzen van onze werelden. Vandaag: vermogen.

Vlak voordat wij, rijken der aarde, massaal op weg naar Schiphol gingen, bracht Capgemini voor de 22ste keer The World Wealth Report uit: de nog veel rijkeren der aarde hebben hun vermogen zien verdubbelen. Gezamenlijk heeft het vermogen van deze superrijken nu een waarde van 70.300.000.000.000 dollar. Kunt u dit uitspreken?

Er zijn van die Nederlandse woorden die het wereldwijd goed doen. Sommige daarvan zijn bekend: ‘landschap’ en ‘polder’. Buitenlanders zeggen graag: ‘God schiep de aarde, maar de Nederlanders schiepen Nederland’. Hoe deden de Nederlanders dat? Door gebieden droog te malen, waardoor polders ontstonden en het land dat zo geschapen werd een ander aangezicht kreeg dan oorspronkelijk in het Scheppingsplan was opgenomen. Van woorden die zoveel vermogen hebben als ‘landschap’ en ‘polder’ is het begrijpelijk dat ze territoriumdrift kregen. Maar dat ‘vermogen’ ook zo’n expansief begrip is, lijkt verrassend.

Op de prachtige website etymologiebank.nl beschrijft de Nederlandse taalkundige en etymologe N. van der Sijs niet alleen de herkomst van woorden, maar ook hoe Nederlandse woorden wereldwijd carrière hebben gemaakt. ‘Formue’ betekent in het Deens ‘het geheel van bezittingen en schulden van één of meerdere personen; grote som geld’. In het Noors staat hetzelfde woord, eveneens van Nederlandse afkomst, voor ‘financiële waarde van iemands eigendom’. Het Noors hanteert ‘formå’ voor ‘in staat zijn tot, kunnen’. Het Zweeds gebruikt het woord ‘förmåga’ voor ‘kracht, talent’. Allemaal betekenissen die we ook nu nog aan ‘vermogen’ toedichten, maar die wel zijn overwoekerd door de economische betekenis.

Grote droogmakerijen, zoals de Beemster, vonden plaats in de zeventiende eeuw. In die tijd werd er in Amsterdams nog iets spectaculairs uitgevonden: de aandelenhandel, waarmee in eerste instantie de VOC vermogens verdiende. Past het bij onze VOC-mentaliteit of is het toeval dat met die aandelen ook het woord ‘vermogen’ op wereldreis ging?

En die 70,3 triljoen dollar? Ruim 30 procent van dat vermogen zit in aandelen.

Onder de titel ‘Welkom in Bubbelonië’ neemt Peter Henk Steenhuis wekelijks bij Trouw woorden onder de loep. Lees hier eerdere columns terug en volg @bubbelonie op Twitter voor inspirerende Bubbelquotes.

Welkom in Bubbelonië is een driejarig project i.s.m. ROC Friese poort, Stichting SBI, Landgoed Zonheuvel, Instituut Gak en HKU.