Terugblik bijeenkomst ‘De geschiedenis van MZ gaat verder’
Een middag rond de geschiedenis van de medezeggenschap trok onverwacht veel belangstelling. De bijeenkomst was onderdeel van het project ‘De geschiedenis gaat verder’ waarmee SBI Formaat deze zomer is gestart. Het werd geen middagje nostalgisch terugblikken. De inleiders lieten duidelijk zien hoe de huidige medezeggenschapspraktijk bepaald is door het verleden. De keuze bijvoorbeeld van de vakcentrales zich op afstand te houden van het bedrijfsinterne overleg. En natuurlijk van de overlegtraditie in de Lage Landen, die zijn wortels al in de middeleeuwen heeft.
Lex Heerma van Vos legde de basis met een helder verhaal over de ontwikkeling van medezeggenschap: ‘Wat we wilden, en wat we kregen’. Hij verbaasde sommige deelnemers toen hij vertelde dat de VOC al scheepsraden kende. Maar, zo verduidelijkte hij snel, op zee was de kapitein absoluut de baas, en een democratische organisatie was de VOC al helemaal niet.
Rosa Kösters deed met sprekend beeldmateriaal de geschiedenis van de radicale vakbond en OR-fractie ‘Arbeidersmacht’ herleven. Al is dit niet per se een model om naar terug te verlangen vond Rosa, de passie waarmee mensen toen voor elkaar opkwamen kan zeker als inspiratie dienen. Mooi was het voorbeeld van OR-leden die ’s avonds bij hun achterban thuis langskwamen om hun ideeën te horen over de plannen van de directie. Deelnemers pikten dit om dit te vergelijken met de, door de Coronacrisis afgedwongen, digitale communicatie die we nu veel gebruiken. Zou dat ook een vorm van huisbezoek kunnen worden?
Tenslotte trok Jan Kees Looise de ‘Lange lijnen’ nog eens helder door. Hij liet zien dat de verschillende vormen van overleg samenhangen met de verschillende elementen van de loonarbeid. De ruilrelatie (je levert werk en krijgt daarvoor een inkomen), de samenwerkingsrelatie en de gezagsrelatie (je bent niet je eigen baas). Alle drie dimensies/relaties vergen regelmatige – maar ook verschillende – inbreng van de werknemer, die georganiseerd is in respectievelijk de vakbond, werkoverleg en de medezeggenschap. De grenzen en het belang van die drie vormen van overleg kunnen verschuiven. Jan Kees zette vanuit dat oogpunt een paar interessante kanttekeningen bij de huidige discussie over de vernieuwing van de medezeggenschap waarbij soms de drie elementen van verhouding werknemer-werkgever uit het oog wordt verloren.
SBI Formaat organiseerde deze middag vanuit de gedacht dat als we weten waar we vandaan komen, we ook beter kunnen waarderen we waar we nu zijn en bewust kunnen kiezen waar we heen willen. De discussie die nog lang volgde op de drie inleidingen was daar het levende bewijs van. Dit motiveert ons om hier mee door te gaan. Binnenkort informeren we alle belangstellenden graag over het vervolg. In de tussentijd kunt u al een kijkje nemen op de tijdlijn medezeggenschap in sociale context.
