Blog

Sinds maart van dit jaar zijn we er ons allemaal van bewust dat blootstelling aan corona/COVID-19 een risico vormt en ook een arborisico kan zijn. Veel bedrijven hebben de afgelopen maanden maatregelen genomen om medewerkers te beschermen tegen dit risico. Een veel voorkomende maatregel bij werkzaamheden is thuiswerken. Helaas is dit niet bij alle werkzaamheden mogelijk. Belangrijk is dus om op het werk de juiste maatregelen te nemen tegen het risico op besmetting met COVID-19. Daarbij is het van belang om ervoor te zorgen dat die maatregelen niet bijdragen aan schijnveiligheid. Bijvoorbeeld het opnemen van de temperatuur van medewerkers of maatregelen die andere risico’s veroorzaken, denk hierbij aan spatschermen van zeer brandbaar materiaal.

Actuele risico-inventarisatie en -evaluatie

Dan is er de verplichting uit artikel 5 van de Arbowet, het hebben van een actuele risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Wanneer er dit jaar de uitvoering van een nieuwe RI&E op het programma staat is het risico van blootstelling aan COVID-19 een verplicht onderdeel. Dit valt onder de risico’s op blootstelling aan biologische agentia, denk hierbij aan virussen en bacteriën. In veel laboratoria en in de zorgsector is het altijd al een belangrijk onderdeel van de RI&E.

Mocht er voorlopig geen uitvoering van een nieuwe RI&E op het programma staan omdat de huidige RI&E op alle andere onderdelen nog actueel is dan kan het onderdeel blootstelling aan COVID-19 toegevoegd worden als een addendum aan de huidige RI&E. De Inspectie SZW is hier heel duidelijk in: het nemen van maatregelen tegen blootstelling aan COVID-19 is niet hetzelfde als de uitvoering van een RI&E op dit onderdeel. En heel belangrijk: betrek hierbij de juiste deskundige, net als bij blootstelling aan gevaarlijke stoffen is dit de arbeidshygiënist.

Bio-arbeidshygiënische strategie

Recent heb ik een dagdeel opleiding gevolgd bij Wim van Alphen, arbeidshygiënist/microbioloog. Hij gaf aan dat bij het nemen van maatregelen tegen blootstelling aan COVID-19 ook de arbeidshygiënische strategie van toepassing. Of beter, de bio-arbeidshygiënische strategie.

Hieronder een paar hoofdpunten uit deze strategie in relatie met COVID-19:

1. Bestrijding aan de bron: bestrijd het virus zelf of voorkom dat virus naar gastheer gaat (helaas nu niet mogelijk bij COVID-19)
2. Technische maatregelen: Afscherming van de bron, denk aan isolatie en quarantaine maar ook bv. aan het automatisch maken van kranen en deuren, aan de juiste ventilatie en aan spatschermen bij balies
3. Organisatorische maatregelen: zo min mogelijk mensen bij de bron laten komen, denk aan afstand houden en thuiswerken
4. Persoonlijke beschermingsmiddelen: afscherming van huid, ogen en ademwegen. Denk hierbij aan de juiste mondmaskers en beschermende kleding. Maar denk hierbij ook aan persoonlijke hygiëne waarbij het wassen met zeep en water de voorkeur boven het gebruik van desinfectiemiddelen.

Dan nog een belangrijk weetje voor in het kleinste kamertje: virussen en bacteriën kunnen zich alleen verspreiden met een vehikel, denk aan aerosolen en stofdeeltjes, dus doorspoelen van een grote boodschap altijd met de deksel van het toilet dicht!

OR en preventiemedewerker, bekijk de genomen maatregelen tegen COVID-19 in je bedrijf eens via de bril van de bio-arbeidshygiënische strategie. Welke conclusies kun je trekken? Zijn de genomen maatregelen effectief en wellicht ook, zijn de genomen maatregelen zinvol?

Bij dit laatste wil ik nog even specifiek stil staan. Het nemen van maatregelen die niet zinvol zijn helpen niet bij de invoering en het naleven van maatregelen die wel zinvol zijn en wellicht ook belangrijk, kunnen onnodig veel kosten met zich meebrengen.

Risicoweging uitvoeren

Wim van Alphen geeft aan dat veel maatregelen nu helaas uit hun verband worden gerukt. Bij het nemen van maatregelen zou elk bedrijf een evenwichtige afweging moeten maken tussen de volgende zaken:

A: Onderlinge afstand
D: Dichtheid aan mensen
T: Tijd (onderlinge contacttijd)
H: Hygiëne
L: Luchtverversing
S: Schermen
M: Maskers/PBM’s
P: Aard van de populatie (kwetsbaarheid van bepaalde groepen)
Tr: De transmissiefactor (wanneer daar meer over bekend wordt)

Dit wordt nu niet overal gedaan. Vele miljoenen euro’s worden nu binnen bedrijven aan maatregelen besteed die feitelijk nauwelijks een reductie van de overdrachtskans opleveren.

Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Veel schermen in kantoren plaatsen die daardoor de luchtdoorstroming in de ruimte verhinderen. De overdracht van grote druppels wordt door de schermen voorkómen, maar de vele kleine druppeltjes (aerosolen) worden niet afgevoerd en kunnen zich in concentratie opbouwen en daardoor voor overdracht zorgen.
• Eenrichtingsverkeer instellen in gangen en op trappen terwijl daar de onderlinge contacttijd tussen mensen (daarmee ook de overdrachtskans) zeer klein is.
• In buitengebieden mondmaskers dragen.

Beter zou het zijn per locatie een risicoweging uit te voeren en op basis daarvan de geëigende maatregelen te nemen. Bij de uitvoering van de risico-inventarisatie en -evaluatie worden immers ook die wegingsmethodes gebruikt.

Bij Corona kan dan gelden: Risico = (D*T*P)/(A*H*L*S*M) x Effect

Per specifieke situatie kan vervolgens bekeken worden welke component moet worden aangepakt en de meeste reductie in risico oplevert. Daarmee kan een evenwichtige inhoud worden gegeven aan de bekende drie begrippen:

• Proportionaliteit: staat belang in verhouding tot de inbreuk?
• Subsidiariteit: is dit de beste manier om het te bereiken of zijn er nog andere manieren?
• Doeltreffendheid: wordt met de inbreuk het beoogde doel bereikt?

Dus heel belangrijk: vraag aandacht voor het onderdeel blootstelling aan COVID-19 in de RI&E en laat dit uitvoeren door de juiste gecertificeerde kerndeskundige, de arbeidshygiënist. Met de kennis van nu kan dit levens redden.

Voor meer informatie kun je terecht bij de deskundigen van het Expertiseteam Arbeid & Gezondheid.

Carolina Verspuij, trainer/adviseur Arbeid & Gezondheid