Blog

In gesprek met expert over de OR en voordrachtsrecht van toezichthouder

Willem Allertz, adviseur en directeur OR Consultancy is expert op het gebied van de OR en voordrachtsrecht van toezichthouder. In een interview vertelt hij wat er allemaal bij komt kijken als het gaat om voordrachtsrecht van toezichthouder. Hieronder is het hele interview terug te kijken.

Meer over de OR en voordrachtsrecht

Bij een onderneming zijn verschillende partijen betrokken. De Raad van commissarissen of Raad van toezicht, directie, aandeelhouders, ondernemingsraad, werknemers, cliënten, cliëntenraad, klanten, opdrachtgevers, toeleveranciers, vakbonden, overheid. Deze partijen hebben verschillende belangen vanuit verschillende verantwoordelijkheden en/of visies. Een onderneming heeft daarnaast ook te maken met het ‘maatschappelijk debat’. Bijvoorbeeld over de SDG-doelen gericht op het bijdragen van ondernemingen aan een gezond klimaat, duurzaamheid en behoud van waardig werk.

De RvC/RvT is het controlerend orgaan dat toezicht houdt op het algemeen belang van de onderneming en de (maatschappelijke) doelen en de directie daarop kritisch volgt en bevraagd. Het is fijn als de RvC/RvT ook op eigen initiatief kennisneemt van de zienswijze van de OR.

Wat kan de OR met zijn voordrachtsrecht?

De term “voordrachtscommissaris” is neutraler én breder en doelt ook op het voordrachtsrecht van bijvoorbeeld een cliëntenraad. Als de werknemerscommissaris wordt genoemd gaat het vaak om een persoon die op voordracht van de OR in de RvC/RvT zit. Werknemerscommissaris of voordrachtscommissaris kunnen hetzelfde betekenen. Een commissaris of RvT-lid voorgedragen door de OR zit zonder enige last of ruggenspraak in de Raad. Wel zal hij of zij voor de OR, naast de voorzitter van de Raad, een eerste aanspreekpunt zijn en bijvoorbeeld ook kennis en ervaring inbrengen van/met medezeggenschap en arbeidsverhoudingen.

Hoe (on)afhankelijk is de voordrachtscommissaris?

Een door de OR voorgedragen RvC/RvT-lid brengt specifieke kennis en ervaring in de RvT/RvC, maar roept soms ook twijfels op over haar of zijn onafhankelijkheid en de vraag of er gevaar bestaat van belangenbehartiging. Die vraag kan breder gesteld worden, want hoe volledig onafhankelijk zijn de overige RvC/RvT-leden? Nieuwe leden worden geworven uit de netwerken van de RvC/RvT-leden en bestuurders. Zo kan er een ons-kent-ons-cultuur ontstaan dat onafhankelijk en kritisch functioneren belemmert. Voordrachtscommissarissen doen er soms alles aan om alle schijn van partijdigheid tegen te gaan. Bijvoorbeeld door de minder neutrale term ‘werknemerscommissaris’ te vermijden. De OR en ‘zijn’ voordrachtscommissaris maken over ieders (onafhankelijke) rol vooraf daarom ook vaak heldere afspraken.

Tips voor de OR

• Praat en bekijk samen met de directie en HR het filmpje: wat betekent dit voor ons?
• Praat met de voorzitter van de RvC/RvT.
• Verdiep je in de sector-governancecode.
• Bemoei je actief met de profielschets voor een voordrachtskandidaat, want eenmaal vastgesteld door de bestuurder en RvC/RvT is dat lastig nog te veranderen.
• Definieer binnen de OR wat jullie zien als het (maatschappelijk) doel en het algemeen ondernemingsbelang van jullie organisatie of bedrijf.
• Lees je in, in de profielen van de overige Raadsleden: welke kennis, kunde en ervaring ontbreekt of is er binnen de Raad te weinig en is de komende jaren juist hard nodig?
• Beperk je bij het zoeken naar een geschikte kandidaat niet tot het netwerk van de bestuurder of RvC/RvT. Zoek zo breed mogelijk ook in je eigen netwerk.
• Laat je ondersteunen door een eigen externe deskundige.

Het OR-voordrachtsrecht in de wet, de cao of in de statuten

Het OR-recht op voordracht van een of meer leden van een RvC/RvT is geregeld bij wet, in een cao of in de ondernemingsstatuten.

Voor de profitsector geldt voor grotere ondernemingen de structuurregeling en heeft de OR het voordrachtsrecht (versterkt aanbevelingsrecht) voor een derde van het aantal leden in de RvC.

Voor de non profitsector is er geen wettelijk voordrachtsrecht voor de OR (en PVT) en regelen verschillende cao’s een bovenwettelijk recht. Deze variëren van een adviesrecht bij voorgedragen kandidaten door de RvT zelf, tot een zelfstandig voordrachtsrecht voor de OR.
Voorbeelden van cao’s met een adviesrecht zijn: Ziekenhuizen, VVT, GGZ en Gehandicaptenzorg.
Voorbeelden van cao’s met het voordrachtsrecht zijn: Sociaal Werk, Kinderopvang, Jeugdzorg,

Ook kunnen bestuurders op eigen initiatief bovenwettelijke bevoegdheden regelen over een adviesrecht of voordrachtsrecht voor de OR, in de ondernemingsstatuten.