Uitkomst onderzoek: check jouw kennis over beroepsziekten

14 april 2022 / Carolina Verspuij

In de afgelopen maanden heeft SBI Formaat onderzoek gedaan naar jullie kennis over beroepsziekten. De vragenlijst op de website is door ruim 130 mensen ingevuld.

Reden genoeg om aan jullie terug te koppelen wat de uitkomst is.

Top 3 van beroepsziekten in Nederland:

Persoonlijk ben ik blij verrast dat jullie goed op de hoogte zijn van de top 3 van beroepsziekten in Nederland. Deze zijn:

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA).
Fysieke belasting.
Gevaarlijke stoffen.

96% van de respondenten heeft het juiste antwoord gegeven op deze vraag.

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

Onder PSA vallen alle factoren die werkstress kunnen veroorzaken. Zoals werkdruk en intern en extern ongewenst gedrag, zoals agressie en geweld. En ook seksuele intimidatie, pesten en discriminatie. Werkstress kan leiden tot overspannenheid, burn-out en depressie. Ernstige traumatische ervaringen op het werk kunnen leiden tot een post traumatische stress stoornis (PTSS). Gemelde beroepsziekten als gevolg van PSA zijn het meest afkomstig uit het onderwijs, de zorg en bij administratief personeel.

Fysieke belasting

Beroepsziekten aan het houdings- en bewegingsapparaat zijn het gevolg van fysieke overbelasting. Belangrijke fysiek belastende factoren zijn: tillen, dragen, duwen en trekken; repeterende bewegingen; trillingen; werkhoudingen en beeldschermwerk. Beroepen met een hoge mate van fysieke belasting zijn bouwvakkers, verpleegkundigen, orderpikkers, pakketbezorgers en sjorders.

Gevaarlijke stoffen

Beroepsziekten door gevaarlijke stoffen zijn een onderbelicht probleem. Een belangrijke reden hiervoor is dat blootstelling aan gevaarlijke stoffen betrekkelijk onzichtbaar is. Ze manifesteren zich ook vaak pas vele jaren na blootstelling. Blootstelling vindt in vele sectoren plaats. Maar met name in de (chemische) industrie.

Waar moeten deze beroepsziekten worden gemeld?

Helaas is dit wat minder bekend. 56% van de respondenten dacht dat dit moet bij de Nederlandse Arbeidsinspectie. Het is zo dat ernstige ongevallen gemeld moeten worden bij de Nederlandse Arbeidsinspectie. Beroepsziekten moeten door de bedrijfsarts worden gemeld aan het Nederland Centrum voor Beroepsziekten (NCvB).

Het NCvB heeft sinds 2012 geconstateerd dat in Nederland al jaren sprake is van een ondermelding van beroepsziekten. Uit een onderzoek in 2014 bleek dat bijna 50% van alle bedrijfsartsen zelfs nooit een beroepsziekte meldt. Dit heeft geleid tot een aanscherping in de Arbowetgeving van 2017. De verplichting tot het melden van een beroepsziekte maakt nu expliciet onderdeel uit van het Basiscontract tussen werkgever en arbodienstverlener. En bedrijfsartsen kunnen beboet worden voor het niet melden van beroepsziekten. Positief is dat deze wetswijzing heeft geleid tot fors meer meldingen de afgelopen jaren. Met bijna 5000 meldingen van beroepsziekten in 2020.

Een belangrijke rol voor de medezeggenschap bij het arbeidsomstandighedenbeleid

90% van de respondenten geeft aan dat dit zo is. In de Arbovisie 2040 wordt zelfs benadrukt dat de rol van de medezeggenschap zelfs groter moet worden in de komende jaren. Belangrijk is daarom dat de OR een serieuze gesprekspartner is wanneer het gaat om een veilige en gezonde werkomgeving.

Om op een goede manier samen te werken in het voorkomen van beroepsziekten staat deskundigheid centraal. Dit is belangrijk voor de preventiemedewerker. En dus ook voor de OR. Zij moeten goed kunnen samenwerken met de bedrijfsarts en andere arbokerndeskundigen zoals de arbeidshygiënist.

Wat is de rol van Europa bij Arbowetgeving?

Regels rondom veilig en gezond werken zoals in Nederland zijn vastgelegd in de Arbowetgeving. Deze vinden hun oorsprong grotendeels vanuit de Europese Unie (EU). Binnen de EU is men gestart met het actualiseren van deze regels met betrekking tot veiligheid en gezondheid op het werk. Dit gebeurt door het strategisch EU-kader voor gezondheid en veiligheid op het werk 2021-2027 vast te stellen. Het strategisch kader beschrijft de belangrijkste maatregelen die nodig zijn om de gezondheid en veiligheid van werknemers de komende jaren te verbeteren. Daarom is het belangrijk om als preventiemedewerker en als OR alvast iets te weten van wat er vanuit Europa komen gaat.

De dodelijke gevolgen van beroepsziekten

Beroepsziekten spelen een belangrijke rol bij veel persoonlijk leed. Meer dan 70% van de respondenten gaf aan op de hoogte te zijn van de mate van de dodelijke gevolgen van beroepsziekten.

Het rapport Beroepsziekten in beeld van de Inspectie SZW (sinds 2022 De Nederlandse Arbeidsinspectie) zegt hier het volgende over:

Beroepsziekten gaan gepaard met veel persoonlijk leed en hoge (maatschappelijke) kosten. Daarom moet de aandacht ervoor omhoog. Jaarlijks overlijden duizenden (ex-) werknemers voortijdig als gevolg van een beroepsziekte. En volgens berekeningen van het RIVM zijn slechte arbeidsomstandigheden (4,6%) na roken (9,4%) en ongezonde voeding (8,1%) verantwoordelijk voor de grootste bijdrage aan de totale ziektelast in Nederland. Ook de cijfers over de maatschappelijke kosten van beroepsziekten liegen er niet om. De door het werk veroorzaakte kosten van verzuim, arbeidsongeschiktheid en zorg worden door TNO geschat op jaarlijks bijna 9 miljard euro. De maatschappelijke kosten zouden nog aanmerkelijk hoger uitkomen als ook de immateriële schade als gevolg van verloren levensjaren erin wordt meegenomen.

4100 sterfgevallen per jaar als gevolg van beroepsziekten

Om bovenstaande tekst nog concreter te maken: we hebben het hier over 4100 voortijdige sterfgevallen als gevolg van beroepsziekten per jaar. Verder is het helaas zo dat bij een beroepsziekte het vooral de medewerker is die opdraait voor alle gevolgen, zowel lichamelijk als financieel.