Blog

Peter Henk Steenhuis

BUBBELONIË We trekken ons terug in onze veilige bubbel. Verliezen we het vermogen elkaar te begrijpen en te bereiken? In een serie columns reist journalist Peter Henk Steenhuis langs de grenzen van onze taal op zoek naar de grenzen van onze werelden. Vandaag: ondernemen.

We zijn eruit. Afgelopen woensdag maakte Trouw bekend hoe we nu echt kunnen deugen als ondernemer: haal het ‘opperkeurmerk’, dat ontwikkeld is door Het Nationaal Duurzaamheid Instituut. Volgens de oprichter van het keurmerk, Kelly Ruigrok, weten bedrijven niet ‘goed hoe ze hun milieu-impact inzichtelijk kunnen maken.’ Met het Global Sustainable Enterprise System (GSES) is er volgens Ruigrok nu een ‘nieuwe mondiale duurzame metastandaard’.

Wat is er met ondernemen gebeurd, dat je naast al je keurmerken een opperkeurmerk moet halen om te laten zien dat je maatschappelijk verantwoord onderneemt?

Schouders eronder
Soms moet je woorden letterlijk nemen. Ondernemen betekent oorspronkelijk: iets van onder aanvatten, om het op te beuren, er zich mee beladen, belasten. Het woord heeft iets zeer fysieks: schouders eronder, of, iets op je schouders nemen.

Uit deze letterlijke betekenis ontwikkelde zich een figuurlijke: ‘aanvangen iets te doen of te volbrengen, beproeven; altijd met het bijdenkbeeld, dat hetgeen men aanvangt iets gewichtigs is.’ Zoals de negentiende-eeuwse Vlaamse schrijver Consience zegt: “Nooit is een arbeid met moed ondernomen en met standvastigheid voortgezet of zijne vruchten waren gewichtig en aanzienlijk.”

Maar als dit zo is, dan is alles wat we ondernemen maatschappelijk verantwoord. Dan is maatschappelijk verantwoord ondernemen een contaminatie. Of is ondernemen in de loop der tijd iets geworden waarvan de vruchten niet altijd gewichtig en aanzienlijk zijn? Wat betekent het woord nu?

Wikipedia omschrijft een ondernemer als “een persoon die zich ten doel stelt zich een inkomen te verschaffen door met een bepaalde combinatie van arbeid, kapitaal en kennis een bedrijf te leiden of in stand te houden.” In die definitie past de productie van een door kinderen in elkaar gezette, benzine-slurpende, maar ultramoderne sportwagen prima. Is dat gewichtig of verantwoord?

Onverantwoord
De betekenis van ‘ondernemen’ is in de loop der tijd zo veranderd, dat er maatschappelijk onverantwoord ondernemen is ontstaan, niet gericht op een zaak die we op onze schouders nemen, maar op onze portemonnee die we in onze broekzak stoppen. Daarom ontstond rond 2010 het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen(MVO), gericht op de portemonnee, maar ook op mensen en de omgeving waarin we wonen. Een gewichtige zaak.

Maar toch niet gewichtig genoeg: er moest ook maatschappelijk verantwoord worden ingekocht (MVI). En als je onderneming dan nog niet aanzienlijk genoeg was, moest je er ook voor zorgen dat er bij de productie van je goederen niet te veel CO2 vrijkwam en dat het geheel van wat je inkocht en verkocht ook weer afbreekbaar was, zodat je deel ging uitmaken van de circulaire economie.

Je zou er als ondernemer moedeloos van worden. Met een variant op Conscience: nooit is een arbeid met moed ondernomen en met standvastigheid voortgezet of zijne vruchten waren schadelijk en onverantwoord. Zo werd bijna elke onderneming beladen, bijna elke ondernemer te zwaar belast. De ondernemer moest wel bezwijken onder zijn onderneming.

Gelukkig is er nu het Global Sustainable Enterprise System(GSES) dat onze milieu-impact echt zichtbaar maakt. Het nieuwe keurmerk meet de CO2-uitstoot van bedrijven, kijkt of de onderneming bijdraagt aan een circulaire economie, of ze maatschappelijk verantwoord inkopen en of ze überhaupt wel maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ruigrok: “Op het ene vlak zullen ze beter scoren dan op het andere. Vervolgens kunnen ze zelf doelen stellen en kijken hoe ze die gaan bereiken.”

Met het opperkeurmerk als doel voor ogen hoeft geen ondernemer ooit meer onverantwoord te ondernemen.

Onder de titel ‘Welkom in Bubbelonië’ neemt Peter Henk Steenhuis wekelijks bij Trouw woorden onder de loep. Lees hier eerdere columns terug op www.bubbelonie.nl en volg @bubbelonie op Twitter voor inspirerende Bubbelquotes.

Welkom in Bubbelonië is een driejarig project i.s.m. ROC Friese poort, Stichting SBI, Landgoed Zonheuvel, Instituut Gak en HKU.