MZ geschiedenis – persoonlijk bekeken
Hoi Diederik,
Grasduinend in mijn materiaal kwam ik een oude presentatie tegen waarin de geschiedenis van de medezeggenschap in foto’s wordt weergegeven. Op een van de foto’s zijn de arbeidershuisjes te zien die door bedrijven zoals Phililps voor hun medewerkers werden gebouwd. Het riep herinneringen op aan het arbeidshuisje waar ik jaren in heb gewoond. Ik woonde daar in mijn eentje aan de rand van de binnenstad in Zutphen. De huisjes waren net gerenoveerd toen ik er kwam wonen. Voorzetwanden en een uitbouwtje dat dienst deed als schuur met daarin een piepklein badkamertje met het toilet. En geen verwarming in die uitbouw. Op de gevel stond 1886. Er leefden toen hele gezinnen in, zonder de uitbouw. Toch wel eens goed om terug te kijken waar we vandaan komen. Ik waardeerde mijn badkamertje zonder verwarming altijd een beetje meer, als ik terugdacht aan de gezinnen die er begin 20ste eeuw in woonden.
Wat komt er bij jou op als je terugdenkt aan de geschiedenis van de medezeggenschap?
Ha die Judith,
Als ik in de sociale geschiedenis duik, denk ik aan een aantal vooraanstaande industriëlen in mijn familie – de eerste twee bestuurders van Hoogovens, de grondlegger van KNEL (nu Shell) en, veel recenter, een voorzitter van de raad van commissarissen van Philips, waar ik als kind graag logeerde. Toen mijn vader mijn moeder leerde kennen betekende dat een standsverschil – aanvankelijk voelde hij zich gewogen en te licht bevonden. In mijn generatie telt dat niet meer, al was het maar omdat ook mijn moeder niet “van de rijke tak” was. Na de scheiding van mijn ouders heb ik met mijn moeder, broer en zus drie hoog op een flatje in Rotterdam gewoond. Voor mij voelde het niet als armoede, maar het was basaal. Toch groeide ik beschermd op en was het vanzelfsprekend dat ik ging studeren, zonder studentenbaantjes. In vergelijking komt mijn Vietnamese vriendin van een veel eenvoudiger achtergrond. Haar ouders maakten kartonnen dozen in een verpakkingsbedrijf. Nu verkoopt haar moeder zeven nachten in de week eten wat ze thuis kookt en met een kar naar de markt duwt. Mijn vriendin erft van haar pit, veerkracht en doorzettingsvermogen.
In vijftien jaar buitenland had ik het voorrecht heen en weer te bewegen tussen veel verschillende sociale lagen. Ik ben idealistisch en bevlogen in het zoeken naar echte dialoog tussen bestuurders en medewerkers, maar ik kom niet uit een arbeidersgezin en ben niet uit solidariteit bij SBI Formaat terecht gekomen. Hoe is dat voor jou?
Hoi Diederik,
Mijn ouders komen beiden uit een middenstandsgezin. In mijn moeders gezin vond mijn oma het belangrijk dat de kinderen een opleiding deden, al maakte ze daarbij onderscheid tussen haar zoons en haar dochters. Mijn ooms mochten naar de HBS, terwijl oma het voor mijn tantes wel voldoende vond naar de MMS te gaan. De oudste zus van mijn moeder heeft er vervolgens voor moeten vechten om door te studeren. Dan mijn vaders kant. Mijn pa ging naar het seminarie en heeft daar het gymnasium gedaan. Daar werd door zijn ouders vol trots over gesproken tot hij zijn priesteropleiding stopte. Daarmee viel hij van zijn voetstuk. Hij deed vervolgens de Kweekschool wat nu de PABO is. De rest van zijn broers en zussen hebben niet gestudeerd.
Als ik zo terugkijk naar mijn eigen sociale geschiedenis, zie ik daarvan wel dingen terug in mijn eigen werkzame leven. Van mijn vader heb ik de liefde voor het uitleggen geërfd en van mijn moeders kant het “je eigen weg zoeken ondanks de weerstand die je ondervindt”. Beiden kan ik kwijt in mijn werk bij SBI Formaat. Ik vind het leuk om organisaties, bestuurders, leidinggevenden, ondernemingsraden en medewerkers stil te laten staan bij wat ze willen. Ik help ze graag mogelijkheden te zien en aan te pakken, waarbij ik meegeef hoe ze veerkracht kunnen ontwikkelen. Hierbij ga ik vaak terug naar vragen als: “wat was oorspronkelijk de bedoeling?” en “waar kom je vandaan?” Teruggrijpen op de bedoeling kan helpen om beter te begrijpen waar je heen wilt en welke toekomst je ziet. Op welke manier gebruik jij sociale geschiedenis in jouw werk?
Ha die Judith,
Ha, ook in mijn geval valt de appel niet al te ver van de boom! Mijn vader was dominee – en ook ik vertel graag. En mijn moeder, haar drie zussen en hun moeder (mijn oma) waren, elk op hun eigen manier, therapeuten, gedreven door de wens mensen in hun kracht te zetten. Dat heb ik ook. Verder weet je dat ik vele jaren in Azië heb gewoond en tenslotte in Egypte, voor ik naar Nederland terugkwam. Ik heb op de Vrije School gezeten, waar ruimte was voor mijn dromen, terwijl ik in Azië geraakt werd door het Tibetaans Boeddhisme, waarin de relatie leraar-leerling zo anders is dan wij in Nederland van vandaag gezond achten.
In de Nederlandse medezeggenschap onderzoek ik hoe ik het beste van al die mooie werelden bij elkaar kan brengen, zonder flauwe compromissen. Kan ik OR-leden helpen niet alleen standpunten in te nemen en eisen te stellen, maar ook kwetsbaar en eerlijk hun behoeften en belangen op tafel te leggen? Maar net zo goed: kan ik ze helpen hun grenzen te bewaken en hun intuïtie en eventuele wantrouwen serieus te nemen als signalen, in plaats van ze beleefd weg te glimlachen of alleen achter de rug van de bestuurder wat te klagen? En hetzelfde aan de kant van bestuurders, klantenverenigingen, toezichthouders of andere belanghebbenden. De sociale geschiedenis van Nederland probeer ik steeds beter mee te nemen, zodat ik mijn klanten kan waarschuwen als ze neigen hard bevochten rechten zo maar weg te geven (zonder de consequenties te overzien), maar ze tegelijk ook aanmoedig om verfrissend en vernieuwend te zijn.
In de komende maanden zal een serie blogs vanuit de geschiedenis naar de toekomst van de medezeggenschap kijken gepubliceerd worden. Corona en de klimaatcrisis brengen ons terug bij de essentie: het gaat niet om de regeltjes, maar om samen relevante doelen te bereiken. Daarin is gezond vertrouwen net zo belangrijk als het opperen van totaal andere gezichtspunten, en historisch bewustzijn net zo cruciaal als openheid.
Geschreven door Judith Kunen & Diederik Prakke, trainers/adviseurs SBI Formaat.
Uitgelicht
Een unieke themamiddag op 13 november 2020 voor iedereen die zich wil ontwikkelen in de medezeggenschap.
“De geschiedenis gaat verder – Historische lessen voor medezeggenschappers”
