Wat medezeggenschappers kunnen leren van de politiek
Naast mijn werk als trainer medezeggenschap ben ik ook raadslid in mijn gemeente. Ik zie heel veel parallellen tussen medezeggenschap en lokale politiek. Hoewel ik vind dat de wereld van medezeggenschap eigenlijk prettiger is en meer op gezamenlijkheid is gericht dan politiek, waar het vaak draait om belangen en macht. Denk ik toch dat medezeggenschappers wel wat zouden kunnen leren van de politiek als het gaat om deze drie: inzicht, strategisch handelen en debatteren.
Allereerst levert het actief zijn in de politiek extra inzichten op. Politieke besluiten hebben vaak gevolgen voor organisaties. Zeker in sectoren als zorg en welzijn waar gemeentes nu verantwoordelijk zijn voor de financiering. Door te begrijpen hoe keuzes tot stand komen binnen de gemeente heb je ook meer inzicht in de ontwikkelingen en uitdagingen voor de zorgorganisaties. Het helpt om meer strategisch te denken en pro-actief te handelen.
Daarnaast helpt politiek denken ook om je strategisch vermogen te scherpen. In de politiek ben je heel bewust bezig met het zoeken naar invloedsmogelijkheden. Met wie moet je wanneer een kop koffie drinken? Wat is het juiste moment om publiek iets te roepen. Timing en netwerken zijn cruciaal in de politiek om iets voor elkaar te krijgen. En ik denk dat medezeggenschappers veel meer invloed kunnen uitoefenen door slim te timen en te netwerken. Hierbij maakt het heel veel uit of je in de coalitie of oppositie zit.
Vanuit de coalitie werk je vooral samen met het college. In de oppositie zoek je juist de tegenstellingen en zoek je daarmee ook uitdrukkelijk de publiciteit. Als OR-lid kan je steeds afvragen vanuit welke positie je je wilt opstellen ten aanzien van een bepaald thema: coalitie of oppositie, en vandaar uit kies je je tactiek in het timen en netwerken.
Tot slot de kunst van het debatteren. In de raadsvergaderingen wordt gedebatteerd volgens vrij strakke procedurele regels. Persoonlijk vind ik de meer open manier van overleggen binnen de medezeggenschap prettiger en denk ik ook constructiever en effectiever. Toch zijn er bepaalde aspecten van het politieke debat waar je in de medezeggenschap je voordeel mee kan doen. Dat is het bewust nadenken over de volgorde van ‘spreken’ en de kunst van het interrumperen. Bij het voorbereiden van een politiek debat bedenk je namelijk van tevoren op welk moment je je bijdrage wilt leveren.
- Als je vooraan gaat zitten kun je namelijk ‘agenderen’: je geeft al meteen iets mee aan de discussie waarvan je hoopt dat anderen het meenemen in hun gedachtegang. Je voegt daarmee bewust iets toe aan de discussie, een nieuwe invalshoek. Als OR-lid kan je daarmee meteen de bestuurder een gezichtspunt meegeven en ook vragen wat zijn/haar visie daarop is.
- Je kunt ook kiezen om jouw bijdrage vooral te leveren door tussendoor te interrumperen. Daarmee stuur je de gedachtevorming tussendoor bij en soms gebruik je het om te benadrukken wat het verschil is tussen jouw visie en die van de ander. Je verscherpt daarmee de tegenstellingen zodat helder is waarover het debat ook echt moet gaan. Als OR-lid kan je dat doen bij een bestuurder met een stevige visie waar je graag wat ‘kritische’. Kanttekeningen bij wilt plaatsen.
- Tot slot kun je kiezen om op het laatst je bijdrage te leveren. Je kunt dan ook mooi samenvatten wat er tot dan is gezegd en daarmee een soort ‘overall’ indruk geven waar je dan je eigen sausje overheen kan gooien. Je hebt daarmee het laatste woord met een conclusie. Grote kans dat men zich daarin herkent (want je neemt ieders inbreng mee) en heel makkelijk meebeweegt met jouw extra toevoeging. Als OR-lid kan je daarvoor kiezen als je je redelijk kunt vinden in de richting van de bestuurder maar nog wel een extra aandachtspunt hebt.
Overigens ben ik ervan overtuigd dat ook de politiek veel kan leren van medezeggenschap. Beide zijn hard op zoek naar betere dialoog. Vooral ook manieren om de achterban (werknemers c.q. burgers) mee te nemen in besluitvorming. Wat dat betreft ben ik zowel als medezeggenschapstrainer en als politicus bezig met hetzelfde: hoe zorgen we voor een betere samenleving/werkorganisatie waar goede besluiten worden genomen waar iedereen aan bijdraagt?
