Jaarplan Inspectie SZW 2021
Nog steeds aandacht nodig voor de aanpak van bekende arborisico’s!
Het jaarplan start met de inleiding dat de coronacrisis een publieke gezondheidscrisis is met grote gevolgen voor de economie en de arbeidsmarkt. Hele sectoren hebben tijdelijk hun deuren moeten sluiten, zelfstandigen zagen opdrachten wegvallen en werknemers bleven in onzekerheid thuis of werkten door in sterk veranderde omstandigheden. Recente ontwikkelingen wijzen erop dat deze ontregeling voortduurt, de precieze impact is onzeker.
Wat opvalt is dat de Inspectie 90% meer meldingen heeft ontvangen ten opzichte van dezelfde periode in 2019, vooral als gevolg van corona. De meeste corona gerelateerde meldingen gaan over gezond en veilig werk. Precies dat is waar de medezeggenschap en de preventiemedewerker een belangrijke rol kunnen spelen. Ook in 2021!
Veel arborisico’s zijn nog steeds hetzelfde…
Risico’s op de arbeidsmarkt veranderen niet sterk van jaar op jaar, geeft de Inspectie SZW aan. Aandoeningen aan het bewegingsapparaat vormen nog steeds het grootste deel van alle beroepsziekten in Nederland. Het gaat hierbij om circa 1,3 miljoen werknemers. Het aantal werknemers met burn-outklachten is gestegen van 14,4% in 2014 naar 17% in 2019. Van de circa 4.100 sterfgevallen door beroepsziekten sterven jaarlijks ruim 3.000 mensen als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk. Het aantal meldingen over ernstige arbeidsongevallen stijgt tot en met 2019 jaarlijks maar daalt in 2020, vermoedelijk door het effect van corona op de arbeidsmarkt.
Risico’s door corona
Risico’s op en door het werk
Het coronavirus leidt tot risico’s voor gezond en veilig werk. Het merendeel van de ontvangen coronameldingen gaan hierover.
Het coronavirus geeft ten eerste een risico op besmetting voor werknemers die vanwege de aard van hun werkzaamheden direct met het coronavirus in aanraking komen. Voor deze situaties gelden extra verplichtingen voor werkgevers om de gezondheid van hun werknemers te borgen. Denk hierbij met name aan de medewerkers in de zorgsector
Ten tweede leidt het coronavirus tot een gezondheidsrisico dat ook op de werkvloer tot besmettingen kan leiden. Bijvoorbeeld doordat werkplekken onvoldoende gescheiden zijn, werknemers intensief met collega’s en/of klanten werken en werknemers de algemene hygiëne-gedragsregels onvoldoende in acht nemen. De enorme maatschappelijke impact van dit risico is voor de Inspectie aanleiding hier gericht toezicht op te houden.
Risico’s ten gevolge van thuiswerken
De maatschappelijke impact ontstaat ook op een andere manier. Zo zijn veel werknemers gedeeltelijk of volledig gaan thuiswerken, waardoor hun werk-privébalans onder druk kan staan en werk- en technostress en fysieke belasting kunnen toenemen.
Door de toename van verkoop via internet is bovendien de druk op sectoren zoals distributiecentra en maaltijd- en pakketbezorging toegenomen. Dit kan leiden tot werkstress en meer ongevallen maar ook tot illegale arbeid en arbeidsuitbuiting.
Risico’s van corona en de RI&E
De Arbeidsomstandighedenwet bepaalt dat werkgevers een zorgplicht hebben voor een veilige en gezonde werkplek voor hun werknemers. De werkgever moet daartoe de risico’s inventariseren en daarop passende maatregelen nemen. Die verplichting om risico’s te inventariseren geldt ook voor het risico op besmettingsgevaar dat direct gerelateerd is aan de aard van de werkzaamheden op de arbeidsplaats; voor deze specifieke besmettingsrisico’s zijn in het Arbobesluit aanvullende verplichtingen opgenomen. In algemene zin toetst de Inspectie de naleving van de genoemde zorgplicht en kan zij handhavend optreden. De door de Rijksoverheid in het leven geroepen overheidsmaatregelen zijn gebaseerd op de stand der wetenschap. De stand der wetenschap betrekt de Inspectie ook als invulling voor de zorgplicht en de maatregelen die de werkgever op basis daarvan moet treffen.
Op grond van de wet ‘Tijdelijke wet maatregelen covid-19’ krijgt de Inspectie meer handhavingsinstrumenten, met ook de mogelijkheid om werkzaamheden stil te leggen als de werkgever de noodzakelijke maatregelen in ernstige mate niet neemt. De Inspectie ziet erop toe dat de werkgever zorgt voor de gezondheid en veiligheid van de werknemer en daarvoor voldoende maatregelen op de arbeidsplaats neemt. Zolang de ‘Tijdelijke wet maatregelen covid-19’ van kracht is, geldt ook een uitwerking van de verplichting om adequate maatregelen op de werkvloer te treffen.
Rake Quotes uit het Jaarplan van de Inspectie SZW:
Ook werkgevers zijn gebaat bij toezicht en handhaving van de Inspectie.
Als oneerlijk werk wordt tegengegaan, verbetert het eerlijke speelveld voor ondernemers.
De hogere arbeidsbelasting door het thuiswerken en de hoge druk op productie brengen een nieuw vraagstuk met zich mee: hoe moet de werkgever de arbozorg regelen als werknemers in grote aantallen thuis blijven werken?
Arbo-activiteiten van de Inspectie SZW in 2021
Arbozorg en veiligheidscultuur: de RI&E en het basiscontract staat centraal!
De Inspectie zet in 2021 opnieuw in op naleving van de arbokernverplichtingen. Via voorlichting en actieve inspecties wijst de Inspectie werkgevers in specifieke subsectoren op het belang van een goede invulling van de RI&E, het plan van aanpak en het basiscontract met een arbodienstverlener als basis voor veilig en gezond werk.
Coronavirus, ook opnemen in de RI&E!
Vanwege de grote impact van het coronavirus op de samenleving en daarmee ook de werkvloer besteedt de Inspectie bijzondere aandacht aan dit risico. De focus ligt daarbij op de inventarisatie van dit risico in de RI&E en de beheersmaatregelen daarvoor in het plan van aanpak. In sectoren en beroepen waar het moeilijk is om anderhalve meter afstand te houden, worden innovatieve oplossingen gezocht.
De focus ligt in 2021 op een actieve aanpak van het coronarisico in meerdere sectoren waar zich bijzondere uitdagingen in de bedrijfsvoering voordoen. Ook onderzoekt de Inspectie in 2021 in hoeverre andere biologische agentia dan corona een risico kunnen zijn voor een gezonde en veilige werkplek voor werknemers.
Psychosociale arbeidsbelasting (PSA), ook bij thuiswerken!
In het kader van de ingezette levensloopbenadering staat 2021 in het teken van mantelzorgers in de leeftijdsgroep 45+. Deze doelgroep kan onder meer te maken krijgen met combinatiedruk werk-privé (mede door (mantel)zorgtaken) en (leeftijds)discriminatie.
De Inspectie richt zich daarnaast op de verantwoordelijkheid van werkgevers voor PSA en het arboproof gebruik van ICT-middelen in de thuissituatie, dat door de coronacrisis een enorme vlucht heeft genomen.
De Inspectie zal bij een groot aantal nog te selecteren bedrijven de RI&E en het plan van aanpak opvragen en die beoordelen op de beschreven PSA-risico’s van thuiswerk en de omgang met coronamaatregelen op de werkplek.
Gevaarlijke stoffen, helaas nog steeds actueel!
Meer dan 100.000 bedrijven in Nederland werken met gevaarlijke stoffen. De bijbehorende gevaren lopen uiteen van acute gevaren (verstikking, brand, vergiftiging, bedwelming en explosie), tot gevaren die de gezondheid op lange termijn aantasten (kanker, longaandoeningen zoals COPD, huidziekten).
In lijn met de adviezen van de commissie Heerts intensiveert de Inspectie de inzet op blootstelling aan CMRS-stoffen. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan het onderwerp Arbozorg, in het bijzonder de RI&E en het plan van aanpak. Een specifiek team inspecteurs behandelt klachten en meldingen met betrekking tot blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Naast de eerdergenoemde inzet bij Brzo-bedrijven richt de Inspectie zich op CRMS-stoffen die leiden tot grote ziektelast. Een van die stoffen is Dieselmotoremissie (DME). De blootstelling is niet branche- of sectorgebonden en kan op zeer uiteenlopende wijzen plaatsvinden. In 2021 brengt de Inspectie de risico’s en de stand der techniek in kaart voor sectoren waar DME een issue is.
Ook zet de Inspectie interventies in om het risicobewustzijn bij sectoren en stakeholders te verhogen en voorgeschreven beheersmaatregelen toe te passen. In 2021 wordt eveneens een ranking opgesteld van de qua CMRS-stoffen meest risicovolle bedrijven. Daarnaast vindt in 2021 een vervolgproject plaats naar lijmen, harsen en kitten, wordt het lopende project Chroom6- onderhoud voortgezet en worden herinspecties op Chroom6 uitgevoerd. De Inspectie start in de schoonmaakbranche een onderzoek naar de gezondheidsrisico’s die samenhangen met het gebruik van vernevelbare schoonmaakmiddelen en reinigen onder hoge druk (aerosolen). In 2021 richt de Inspectie zich ook op de afvalsector. Daar kunnen zich door branden op stortplaatsen, accubranden of recycling van materialen serieuze risico’s voor werknemers en milieu voordoen.
Ongevallen voorkomen, gedifferentieerd aanpakken en ervan leren!
De Inspectie onderzoekt ongevallen en pakt klachten op over ongezond en onveilig werken. Dat vraagt in 2021 naar verwachting ongeveer de helft van de capaciteit die voor veilig en gezond beschikbaar is. Het aantal ongevallen blijft onverminderd hoog en in sectoren waar de werkdruk toeneemt, neemt vermoedelijk ook het aantal ongevallen toe. In 2021 ligt de nadruk op de verdere invoering van de gedifferentieerde aanpak van ongevalsonderzoek.
Fysieke veiligheid, specifiek in de bouwsector
In de bouw- en infrasector zet de Inspectie in op goed opdrachtgeverschap. Zij besteedt daar vooral aandacht aan de naleving van de bouwprocesbepalingen die slaan op ontwerpfase, uitvoeringsfase, onderhoudsfase en sloop.
De Inspectie bezoekt daarvoor bouwplaatsen en gaat op basis van de bevindingen het gesprek aan met de opdrachtgever van de desbetreffende bouwprojecten. Deze gesprekken zetten opdrachtgevers aan om hun verantwoordelijkheid te nemen en die niet over te laten aan de opdrachtnemers in de keten.
Niet alleen bij die ene bouwplaats, maar in het algemeen. Daarmee zorgt de Inspectie voor een bredere uitstraling en dus meer effect.
Beroepsziekten, dit jaar expliciet aandacht voor fysieke belasting!
Beroepsziekten kunnen op verschillende manieren ontstaan: door blootstelling aan gevaarlijke stoffen, maar ook door fysieke belasting en psychosociale arbeidsbelasting.
In 2021 zet de Inspectie breed in op een goede beheersing van risico’s op blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Ook besteedt de Inspectie aandacht aan het (langdurig) gebruik van (te lange) telescopische wasstelen bij glasbewassing. Dit gebruik kan leiden tot blijvende fysieke schade. In de sector agrarisch en groen draagt de Inspectie bij aan verlaging van het aantal beroepsziekten (klachten aan bewegingsapparaat, long- en huidaandoeningen) in de sector. De Inspectie zet ook via de aanpak van werkdruk in de zorg en voorkoming van psychosociale arbeidsbelasting op het voorkomen van beroepsziekten in. Ook sluit de Inspectie voor fysieke belasting aan bij het programma Beroepsziekten van het ministerie van SZW,
Certificatie en markttoezicht, ook aandacht voor arbodiensten
In het kader van markttoezicht en toezicht op certificatie zet de Inspectie in 2021 in op onderzoek naar arbodiensten, machines, containers en kraan- en heimachinisten.
Geschreven door Carolina Verspuij, trainer/adviseur Arbeid & Gezondheid
Uitgelicht
Als SBI Formaat sluiten we ook 2021 weer aan bij de actualiteiten rondom arbeidsomstandigheden.
Met in februari als belangrijke start vanuit het Expertiseteam Arbeid & Gezondheid het ARBO-Event 2021 van SBI Formaat. Dit jaar vanwege corona in een andere vorm, digitaal, veilig en gezond op afstand. Op dit Arbo-Event staan een deel van de bovengenoemde thema’s centraal: De RI&E, Psychosociale arbeidsbelasting en de (thuis)werkplek. Ook staan we stil bij het thema duurzame inzetbaarheid.
Daarnaast kunnen onze specialisten uit het expertiseteam Arbeid & Gezondheid u bijstaan op het brede vlak van arbeidsomstandigheden en verzuim middels trainingen en advies.
Meer informatie over expertiseteam Arbeid & Gezondheid
Samen werken aan een gezonder en veiliger 2021, dat lijkt mij een mooi startpunt, ook voor dit jaar.
