Blog

25 april 2022 / Pieter Kas

De 7 factoren van succesvol werken als OR-team:

• Inspirerende doelen
• Gezamenlijke verantwoordelijkheid
• Open communicatie
• Respect voor verschillen
• Flexibel aanpassen
• Initiatief tonen
• Lef

De OR als een bijzonder zelfsturend team

Een OR is een bijzonder team. De teamleden hebben zelf gekozen zich kandidaat te stellen en worden gekozen door de collega’s. De mensen waar collega’s het meeste vertrouwen in hebben, krijgen de kans een rol te spelen in het OR-team. Na de verkiezingen is er nog geen team, maar is er sprake van een groep mensen die iets met elkaar gaan doen. Vanuit verschillende achtergronden en met verschillende belangen, zonder dat er sprake is van een gemeenschappelijk doel.

Een OR is ook een bijzonder team omdat de kernopdracht vastligt in de wet. De OR is er om een bijdrage te leveren aan het goed functioneren van de onderneming en voor het vertegenwoordigen van het personeel. De OR is er ook om te zorgen voor een machtsbalans, een tegenmacht in organisaties. Daarvoor heeft de OR wettelijke bevoegdheden gekregen, zoals advies en instemmingsrecht. En de OR is er om een controlerende en stimulerende rol te spelen op onderwerpen die wij maatschappelijk gezien belangrijk vinden. Denk aan milieu, arbo, gelijke behandeling, tegengaan discriminatie, etc..

De OR is zelfsturend in de keuzes die hij maakt. Alle leden hebben een gelijke stem. Hoewel sommigen het dagelijks bestuur als leiding van de OR zien, is er binnen de OR geen formele leidinggevende. De OR zal samen moeten bepalen met welke doelen hij aan de slag wil gaan, is zelf verantwoordelijk voor de taakverdeling en de werkwijze.

Vanuit het vertrekpunt als zelfsturend team gebruik ik het teamwiel van Vroemen vaak als anker om met de OR te kijken naar wat beter kan. Het model biedt een mooi houvast om het OR-werk inspirerend, leuk en succesvol te maken. Ik voeg daar een kloppend hart aan toe en een 7^e succesfactor die doorwerkt in alle andere factoren; de factor lef.

Het kloppende hart

In de kern van het model van Vroemen staat teamsucces. Succesvolle medezeggenschap is voor mij dat je als OR een bijdrage kunt leveren aan het creëren van een mooie organisatie. Dat is een organisatie die succesvol is in het realiseren van zijn doelen, waar mensen met plezier werken en gestimuleerd worden zich te ontwikkelen en die actief is in het vervullen van zijn maatschappelijke rol. Macht, wettelijke bevoegdheden van de OR krijgen pas waarde als ze ingezet worden om iets betekenisvols te creëren. Het kloppende hart van de medezeggenschap is daarom het creëren van mooie organisaties. Hoe dat er uit ziet in jullie praktijk, dat vul je zelf in.

Inspirerende doelen

Het invullen begint met het kiezen van OR-doelen. Wat wil je bereiken als team in de zittingsperiode en wat ga je dit jaar proberen te realiseren. Een succesvolle OR ontwikkelt een visie en maakt keuzes in wat hij belangrijk vindt. Je hebt als OR  adviesrecht en instemmingsrecht, maar geen plicht. Je kunt keuzes maken in onderwerpen waar je echt mee aan de slag gaat en onderwerpen waar je geen of een beperkte betrokkenheid bij wil. Het formuleren van een visie en doelen voor de zittingsperiode helpt je focus aan te brengen.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

In een succesvol team levert iedereen een bijdrage. Het komt vaak voor dat in een OR een klein groepje is dat de kar trekt en het meeste werk doet. Vanuit de inspirerende doelen is het belangrijk te kijken hoe ieder OR-lid een bijdrage kan leveren in het realiseren van die doelen.

Taakverdeling binnen de OR is soms best lastig. Mensen zijn niet in de OR gekomen vanwege competenties, maar vanuit vertegenwoordiging. Het is toch voor de kracht van een OR belangrijk dat ieder OR-lid een bijdrage levert, bij voorkeur op onderwerpen waar hij/zij warm voor loopt. OR-leden voelen zich vaak onzeker om aan de slag te gaan met een onderwerp. Ze vinden altijd professionals tegenover zich, die meer verstand lijken te hebben van de onderwerpen. Vanuit een goede taakverdeling kunnen OR-leden zich ontwikkelen, deskundigen inschakelen en zo een zinvolle bijdrage leveren.

Open communicatie

Een belangrijke basis in het samenwerken als team is een open communicatie. Eerlijk zijn in wat je ziet, wat je voelt. Zeggen wat je op je hart hebt, luisteren naar wat de ander te zeggen hebt. Het zijn open deuren, maar ze zijn soms best lastig.

Openheid naar bestuurder en naar de achterban dragen ook bij aan het succes in het OR-werk. Geheimzinnigheid zorgt voor wantrouwen en is uiteindelijk contra-productief. Een voorzitter die apart op de hoogte wordt gehouden leidt altijd tot gedoe.

In de communicatie is het ook belangrijk te kijken naar hoe je met elkaar vergadert en overlegt. Een zekere frequentie zorgt voor meer verbondenheid. Er zijn veel manieren om het OR-overleg meer inhoud te geven en leuker te maken. Het hoeft niet altijd achter een tafel met een stapel stukken voor je neus te zijn. En OR-werk is meer dan vergaderen alleen. Zeker als je ver uit elkaar zit, is het belangrijk na te denken hoe je de lijntjes open en kort houdt.

Respect voor verschillen

Ieder mens is anders, ieder OR-lid heeft belangen en brengt kennis, kunde en stijl in. Het is belangrijke elkaar te leren kennen, kwaliteiten en valkuilen te zien én te accepteren. Er zijn veel tools om deze verschillen inzichtelijk te maken. Interessant vind ik de persoonlijke verhalen van mensen, de redenen waarom ze in de OR zitten en de passies die ze hebben. Het vertellen van die verhalen, creëert begrip en begrip creëert ruimte om met elkaar samen te werken en een OR-verhaal te maken.

Flexibel aanpassen

Als OR beweeg je mee met de beweging van de organisatie. Organisaties moeten steeds sneller reageren op veranderingen. Dat vereist van de bestuurder dat hij flexibel moet kunnen zijn. Dat kan voor de OR betekenen dat hij sneller moet handelen, begrip moet hebben voor de onzekerheid en voor de beperkte informatie die er is.

Flexibel aanpassen is ook nodig als nieuwe OR-leden in het team komen. Tussentijdse invulling van vacatures zorgt weer voor een nieuwe dynamiek.

Initiatief tonen

De WOR is in de kern een reagerende wet. De OR krijgt voorstellen van de bestuurder ter advies of instemming voorgelegd. Het OR-werk wordt veel leuker als je eerder betrokken bent. Dat bereik je door zelf met voorstellen te komen, door ideeën in te brengen, dillemma’s op tafel te leggen en vooral door niet af te wachten maar zelf actief aan de slag te gaan. In gesprek met je achterban, je verdiepen in onderwerpen, opleidingen te volgen, sparren met andere OR-en.

Lef als 7^e succesfactor

De 7^e succesfactor is lef. Lef om uitdagende doelen te stellen, lef om zaken bespreekbaar te maken, over de machtsdrempel heen te stappen en het oneens te zijn met je bestuurder, lef om gebruik te maken van de rechten en het commentaar van je leidinggevende te negeren. Lef om elkaar feedback te geven, het anders aan te pakken als het nodig is, uit te leggen wat je wel of niet bereikt hebt. En ook lef om open te staan voor andere meningen en voor feedback. Zeker omdat de feedback niet altijd genuanceerd wordt gegeven.

Succesvol zijn als OR betekent het met lef realiseren van doelen die bijdragen aan een mooie organisatie. Een succesvolle OR is een sterk team. Het teamwiel helpt je om met elkaar te kijken naar hoe je jouw OR-team kunt versterken.

OR coaching nodig?

Weet jij hoe je je kennis als OR-lid kunt inzetten en gebruiken? Sta jij stevig in je schoenen en ben jij samen met de andere OR-leden een strategische partner voor het bestuur/de directie?

Een coachingstraject bij SBI Formaat is begeleiding op maat, een traject die de OR helpt samen een (nog) beter team te worden. Aandachtpunten binnen het team kunnen worden behandeld, maar ook vraagstukken die spelen in de organisatie.

Ook bieden wij coaching aan voor individuele OR-leden. Ben je nieuw of kun je bijvoorbeeld ondersteuning gebruiken in je rol als OR-voorzitter? Dan is persoonlijke coaching voor jou de moeite waard.

Meer informatie

Geschreven door Pieter Kas, organisatieadviseur & coach SBI Formaat

Bron MODEL-Het-Teamwiel®: Werken in teams (Vroemen, 1995), Team op Vleugels (Vroemen, 2009)