Blog

Peter Henk Steenhuis

BUBBELONIË We trekken ons terug in onze veilige bubbel. Verliezen we het vermogen elkaar te begrijpen en te bereiken? In een serie columns reist journalist Peter Henk Steenhuis langs de grenzen van onze taal op zoek naar de grenzen van onze werelden. Vandaag: motiveren en investeren.

Huilende mensen trekken de aandacht, juist omdat ze geen aandacht meer hebben voor hun omgeving. Onlangs zat ik in de trein tegenover een huilende jonge vrouw. Zij werd getroost door een vriendin, die zich nogal nadrukkelijk over haar ontfermde. Hier was iets vreselijks aan de hand. Midden twintig, twee vriendinnen, dit moet groot liefdesverdriet zijn. Dacht ik.

Om mijn vermoeden te controleren, deed ik mijn oortjes uit – moet je maar niet zo ostentatief je emoties tentoonspreiden. Het duurde een tijdje, voordat ik doorkreeg dat deze tranen niets met liefdesverdriet te maken hadden en evenmin met ziekte of dood van familieleden. Hier werd gerouwd om werk.

Niet ge-mo-ti-veerd

Na flink wat gepruttel dat ik helaas niet kon verstaan, stootte de huilende vrouw uit: “Ik ben gewoon niet gemotiveerd. Dat is het, niet ge-mo-ti-veerd.”

Hier had haar vriendin niet van terug. Ze viel stil. Na een tijdje: “Hoe komt dat dan?”

De ongemotiveerde haalde haar schouders op. “k heb gewoon geen zin meer.”

Daar nam haar vriendin geen genoegen mee. Er volgde een rits clichés: te veel op haar schouders, te weinig tijd de batterij op te laden, prestatiedruk, sowieso veel stress.

Wat een gezeik, dacht ik.

De vriendin eindigde met: “Misschien is het tijd wat meer in jezelf te investeren”.

Ik was de scène vergeten, tot ik vorige week Denker des Vaderlands, Daan Roovers, voor Trouw interviewde over de invloed van economische, financiële taal op ons denken en handelen. Roovers: “Zo kan het gebeuren dat iemand tijdens een relatiecrisis niet het verwijt krijgt te weinig thuis te zijn, maar: ‘Je investeert te weinig.’”

Ineens zag ik die twee jonge vrouwen weer zitten. Wat bedoelde die vriendin met haar advies? Investeren betekent: ergens geld, tijd, moeite in steken met een productieve bedoeling. De vriendin maakte haar advies niet concreter, maar ik stelde me er een vitaliteitstraining bij voor, een reis naar Thailand, of een cursus mindfulness. Waarvoor de ongemotiveerde ook koos, na afloop moest ze toch wel weer gemotiveerd zijn?

Werkt dat zo met motivatie? Motivatie is een term uit de psychologie die ‘enthousiast maken’ betekent. Hoe doe je dat?

Omdat het moet

Op de site van Recruitment4you wordt dat helder uit de doeken gedaan. De recruiters onderscheiden intrinsieke en extrinsieke motivatie. Intrinsiek betekent dat je het zelf wil; extrinsiek is de motivatie als ‘als hij/zij handelt vanuit een externe bron. De medewerker handelt omdat het moet.’

De site onderkent dat het soms lastig is de twee uit elkaar te halen. “De accountmanager die zijn targets overtreft en binnen 3 maanden overspannen thuis zit. Dit leek een intrinsieke motivatie, maar was het niet.”

Daar zit een giftige adder onder het gras want het vraagt volgens de recruiters ‘zelfkennis van de medewerker en “de kunst” deze intrinsieke motivatie als werkgever goed helder te krijgen.’

Is dit een oplossing voor de treurende vrouw in de trein? Naar mijn idee wordt haar probleem alleen maar ingewikkelder en urgenter. Wat moet ze doen?

Als de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) zich afvraagt hoe je in het leven moet handelen, wil dat handelen goed genoemd kunnen worden, komt hij tot zijn beroemde plichtethiek. Kant wil niet dat je uit plicht handelt, je maakt dan namelijk geen eigen keuze, maar doet iets omdat je denkt dat het moet. Een echte eigen keuze maak je, omdat jíj denkt dat iets nodig is. Kant voegt daar iets essentieels aan toe; de gevolgen van deze handeling zouden voor die keuze niet van belang moeten zijn. Alleen dan is je motivatie intrinsiek.

Productief

Geldt dit voor het advies van de vriendin in de trein? “Misschien is het tijd wat meer in jezelf te investeren.” Investeren betekende ergens tijd en geld in steken met een productieve bedoeling. Het woord investeren komt uit de private, economische sfeer en is onze privésfeer binnengedrongen, met nogal wat consequenties. Onder meer voor onze motivatie, want wie investeert, heeft een productieve bedoeling: het draait bij een eventuele investering juist om de gevolgen.

Als de treurende vrouw investeert in zichzelf, doet ze dat met de bedoeling haar motivatie terug te vinden. En dat is van belang om weer zin te krijgen in haar werk, en het te kunnen volhouden. Wie spreekt over ‘investeren in jezelf’ doelt per definitie op een extrinsieke motivatie.

Zij moet. Van haar manager, leidinggevende, of van zichzelf. Wat breekt ons op als de motivatie ontbreekt? Onze eigen wil, die is ingekapseld door wat we denken te moeten. Het gevoel niet te weten wat we werkelijk willen, ontneemt ons elk uitzicht op de toekomst. Dat deze jonge vrouw hierover treurt, is alles behalve gezeik.

Op 7 juni organiseert Welkom in Bubbelonië een dag over taal in ‘de polder’. Kosteloos toegankelijk voor Trouwlezers. Klik hier voor meer informatie. Op 14 juni is er een dag voor de zorg. Klik hier voor de hele agenda.