Blog

Peter Henk Steenhuis

BUBBELONIË We trekken ons terug in onze veilige bubbel. Verliezen we het vermogen elkaar te begrijpen en te bereiken? In een serie columns reist journalist Peter Henk Steenhuis langs de grenzen van onze taal op zoek naar de grenzen van onze werelden. Vandaag: harmonisatie.

“Sinds 1 januari geldt de harmonisatiewet en is de gratis voorschool veranderd in marktgerichte commerciële kinderopvang.” In Amsterdam en omstreken zorgt een begrip uit de muziekgeschiedenis voor wanklanken: harmonie. Eerst naar de muziek en dan naar de hoofdstad.

Bij de Grieken had harmonia weinig te maken met hoger onderwijs of voorschoolse opvang, zoals in onze tijd. Tot het einde van de zestiende eeuw duidde het begrip harmonia op de manier waarop wij klanken waarnemen: aangenaam of minder aangenaam. Later ontstond er een heuse harmonieleer, waaraan een beginnend componist moest voldoen of een ervaren componist aan probeerde te ontstijgen.

Toen de meeste moderne componisten de klassieke harmonieleer als ouderwets naar de prullenbak hadden verwezen, bleef het begrip vooral van toepassing op muzikale welluidendheid, bijvoorbeeld in een blaasorkest, waar blazers en orkest met elkaar in ‘overeenstemming’, in ‘verbinding’ moeten zijn.

Al lang weer verdwenen

Die betekenis van ‘overeenstemming’ of ‘verbinding’ is overeind gebleven in het strenge woord ‘harmonisatiewet’, waarvan de precieze betekenis lastig is te achterhalen. Op de begrippenlijst van het ministerie van Buitenlandse Zaken valt bij ‘Harmonisatie van wetgeving’ te lezen: “Onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten, meestal door EU-richtlijnen. Lidstaten kunnen zelf kiezen hoe ze dat doen, mits ze het in de richtlijn voorgeschreven resultaat bereiken.”

Over die bereikte resultaten valt van mening te verschillen. Zo zeer zelfs, dat de harmonisatiewet in het onderwijs al lang weer is verdwenen. “Morgen verdwijnt hij als een dief in de nacht, de Harmonisatiewet,” schreef Trouw al meer dan twintig jaar geleden. “Het terloopse einde contrasteert fel met zijn bewogen bestaan. Eerst veroorzaakte de wet een storm in het leven van duizenden studenten, daarna onder politici, bestuurders en juristen.” (Trouw 31/08/96). De krant vraagt zich af of het parlement iets van deze perikelen van “de slechtste wet aller tijden” heeft geleerd?

Dat is de vraag, het parlement zingt namelijk nog steeds hetzelfde deuntje. Want vanaf 1 januari 2018 is de Wet harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaal van kracht. Opnieuw voert onvrede de boventoon.

Kansongelijkheid neemt toe

Harvey Sandriman, directeur-bestuurder van Swazoom (kinderopvang en voorschool) trok vorige week in het Parool aan de bel. Kansengelijkheid, schrijft hij, is het centrale thema in het coalitieakkoord van het Amsterdamse gemeentebestuur. Maar door de harmonisatiewet “is de gratis voorschool veranderd in marktgerichte commerciële kinderopvang. Alle ouders moeten een inkomenstoets doen en moeten betalen voor de voorschool. De mogelijke kinderopvangtoeslag is alleen beschikbaar voor twee werkende ouders.”

Sandriman schrijft dat de voorscholen door deze harmonisatie “nu dus geen middel voor de ontwikkeling voor kinderen meer zijn, maar een arbeidsmarktinstrument conform de VVD-visie. En dat in wijken met hoge werkloosheid, in wijken met de kwetsbaarste kinderen.”

Gevolg: kaalslag in de voorschool. Sandriman: “Daardoor is de kansenongelijkheid snel aan het toenemen.”

De Duitse filosoof Ernst Hohenemser noemde ‘muziek de moedertaal van het hart’. Zoals elke taal brengt deze muziek aangename en minder aangename klanken voort. Maar de harmonisatie van kinderopvang en peuterspeelzaal lijkt slechts uit dissonanten te bestaan, die verbinding noch overeenstemming bewerkstelligt.

Onder de titel ‘Welkom in Bubbelonië’ neemt Peter Henk Steenhuis wekelijks woorden onder de loep. Lees de eerdere columns terug op www.bubbelonie.nl.

Welkom in Bubbelonië is een driejarig project i.s.m. ROC Friese poort, Stichting SBI, Landgoed Zonheuvel, Instituut Gak en HKU.