Blog

Peter Henk Steenhuis

BUBBELONIË We trekken ons terug in onze veilige bubbel. Verliezen we het vermogen elkaar te begrijpen en te bereiken? In een serie columns reist journalist Peter Henk Steenhuis langs de grenzen van onze taal op zoek naar de grenzen van onze werelden. Vandaag: crisis & duurzaam.

Ach, wat zijn wij toch somber: als we over een crisis praten, bedoelen we altijd iets ellendigs. Neem de Leeuwarder courant van 22 januari 1757: “In dit nieuw begonne Jaar, ziet men wonderbare zaken te gemoet; staande geheel Europa in een CRISIS, om door zware oorlog of andere wisselvalligheden, in een beangste staat gebragt te worden.”

De krant spelt het woord crisis in kapitaal, zo erg was het. Deze crisis betreft de Zevenjarige Oorlog die tussen 1756 en 1763 in Europa woedde. Omdat Pruissen, Oostenrijk, Groot-Brittannië en Frankrijk elkaar binnen en buiten Europa bestreden, noemt men deze Zevenjarige Oorlog ook wel de “echte Eerste Wereldoorlog”.

Nadien volgde er crisis op crisis, oorlog op oorlog. Als er in onze geschiedenis een duurzame constante is, dan is het de opeenvolging van crises.

Toekomst van de mensheid

Wij maakten tien jaar geleden de financiële crisis mee, die wereldwijd banken meesleepte, verzekeraars, bedrijven, werknemers, huizenbezitters, regeringen en parlementen. Dit was eveneens een wereldwijde crisis. Ook deze crisis is alweer opgevolgd door een volgende: de ecologische crisis, die nog veel omvattender lijkt te zijn dan alle vorige bij elkaar opgeteld, want nu staat de toekomst van de mensheid op het spel.

Dieptepunt op dieptepunt. Reden genoeg om somber te zijn. Kan het niet een tikje vrolijker? Tuurlijk wel, de taal helpt ons uit elke crisis. Kijk even naar het Grieks, waar krinein ‘onderscheiden’ betekent, ‘beslissen’, ‘beslechten’. Dat onderscheidende of beslissende punt werd in het Latijn een keerpunt. En bij ons? Hoe kan het dat een keerpunt een dieptepunt is geworden? Worden wij misschien iets te veel door de vooruitgang voortgestuwd, waardoor ‘keren’ gelijk is komen te staan aan ‘ineenstorten’?

Keerpunt

Kan het anders? Ja. Laten we daarvoor even naar het woord ‘duurzaam’ kijken. Afgelopen weekeinde lieten Helen Toxopeus en Friedemann Polzin van het Sustainable Finance Lab in Trouw zien hoe de verschillende betekenissen van duurzaam elkaar bijna bestreden: bij de crisis tien jaar geleden ging het niet over ecologisch verantwoord, maar over de vraag of je nog geld kon pinnen. Ecologisch verantwoord was toch nog een beetje probleem 1037, voor als de magen en de portemonnees gevuld zijn. “Waar velen toen dachten dat ‘ecologische en sociale duurzaamheid wel even kon wachten’ totdat de stabiliteit terug was, is dat nu anders. We weten tien jaar na ‘Lehman’ dat stabiliteit van de financiële sector aan de ene kant en de ecologische en sociale duurzaamheid van de bedrijfsactiviteiten op de balans van financiële instellingen aan de andere kant elkaar wederzijds beïnvloeden.”

‘Twee overzijden die elkaar vroeger schenen te vermijden, worden weer buren’ dichtte Martinus Nijhoff, toen hij in 1934 voor het eerst ging kijken bij de brug bij Zaltbommel. Dankzij de crisis van tien jaar geleden zijn de twee betekenissen van duurzaam, die elkaar vroeger schenen te vermijden, weer buren geworden. Nu we dat inzien, hoeven we de financiële crisis van tien jaar geleden toch niet meer te zien als een dieptepunt? De crisis was een beslissend keerpunt waar we nu, terugkijkend, juist vrolijk van mogen worden.

Onder de titel ‘Welkom in Bubbelonië’ neemt Peter Henk Steenhuis wekelijks woorden onder de loep. Lees de eerdere columns terug op www.bubbelonie.nl en volg @bubbelonie op Twitter voor inspirerende Bubbelquotes.

Welkom in Bubbelonië is een driejarig project i.s.m. ROC Friese poort, Stichting SBI, Landgoed Zonheuvel, Instituut Gak en HKU.