Dilemma’s rond vaccineren – de rol van de OR
Prik(kelende) vragen voor medewerkers en medezeggenschap in de zorg
Deze week is Nederland begonnen met het inenten. Zorgprofessionals krijgen voorrang, maar het is nog onduidelijk wie wanneer precies kan. Tegelijkertijd roept de vraag wel of niet vaccineren veel op, want het gaat om jouw gezondheid en als zorgmedewerker ook over de gezondheid van kwetsbare mensen. Hoewel de meerderheid van het zorgpersoneel positief lijkt te staan tegenover vaccineren, is er ook een ander geluid van mensen met zorgen, angst.
Welke rol pak je in deze als OR? Naast het juridische aspect ligt hier voor de OR een grote kans om toegevoegde waarde te hebben door de dialoog te stimuleren. Want alle stemmen mogen gehoord worden. Sterker nog, hoe meer er geluisterd wordt naar alle geluiden, hoe meer draagvlak er komt voor een regeling waar iedereen zich prettig en veilig bij voelt.
Een regeling voor personeel
Juridisch gezien heb je als OR instemmingsrecht, want het gaat om een regeling voor het personeel (art 27.1 lid D). Dit betekent dat je als OR als het goed is al in gesprek bent met je bestuurder over hoe deze regeling eruit moet zien en wanneer deze ter instemming aan de OR wordt voorgelegd. Dit biedt de kans om voorwaarden te stellen aan wat er in de regeling geregeld dient te zijn.
Naast gezondheid, veiligheid en privacy moet hierin aandacht zijn voor hoe om te gaan met de dilemma’s die dit oproept. (zie kader >>)
Wat kan er mis gaan als dit niet goed geregeld wordt?
De tegenstellingen zijn groot. Zorgbestuurders mijmeren hardop over het belonen met vrije dagen of een dinerbon voor medewerkers die zich laten vaccineren. Wil je dat? Wat gebeurt er in teams waar de één zich wel en de ander zich niet laat vaccineren? Hoe ga je om met cliënten en/of hun vertegenwoordigers die willen weten hoe het zit met hun veiligheid?
Juist omdat dit zoveel oproept en fundamentele zaken raakt, vragen deze onderwerpen een goede dialoog, waarin men elkaar wil begrijpen en tegenstellingen inzichtelijk gemaakt worden.
De OR als waakhond
Natuurlijk kun je ervoor kiezen om als OR dit proces alleen te monitoren. Je overlegt met je bestuurder en geeft aan hem of haar mee wat je belangrijk vindt. Dit is een optie als je er vertrouwen in hebt dat de organisatie voldoende veiligheid en transparantie biedt aan alle medewerkers met alle verschillende opvattingen en emoties. Het risico van deze opstelling is dat je afwijkende meningen niet hoort, maar dat die er daarmee natuurlijk nog wel zijn.
Dit is aan jullie als OR om in te schatten.
Van zorgen voor naar zorgen dat: draagvlak door een goede dialoog
Je kunt als OR je ook opwerpen als (mede)regisseur van dit traject. Zorg ervoor dat de mensen en partijen die hierbij betrokken zijn gehoord worden en elkaar horen.
Een mooie methodiek hiervoor is Deep Democracy (DD). Als OR hoef je niet zelf namens de collega’s met een inhoudelijk standpunt te komen. Juist door het goede gesprek te faciliteren kun je van toegevoegde waarde zijn en zo je bestuurder helpen om niet in de valkuil te stappen om te snel te willen, en daarmee weerstand onder de tafel te drukken en de teams op te zadelen met dit probleem.
Hoe doe je dat dan?
Voorlopig is het niet mogelijk deze dialoog fysiek vorm te geven. Gelukkig kan er veel online en soms is het zelfs makkelijker. Begin als OR om met je bestuurder het belang van draagvlak op dit onderwerp te bespreken. Trek hierin zoveel als mogelijk gezamenlijk op met je bestuurder.
Inventariseer vervolgens de dilemma’s die jullie herkennen en met wie je deze dilemma’s wilt bespreken. Betrek in dit stadium ook de cliëntenraad. Zoek vervolgens bij de verschillende dilemma’s mensen die de beide kanten van het dilemma willen verwoorden en plan één of meerdere online sessies waarin dit besproken wordt.
Ondersteuning
SBI Formaat ondersteunt gesprekken als deze. Dat kan voor de OR, of voor OR en bestuurder, of in een bijeenkomst met medewerkers.
Wij denken graag mee. Neem contact op met ons op.
Kaders
Wat is Deep Democracy?
Het is een methodiek die bijdraagt aan gedragen besluitvorming. Waar je daadwerkelijk met z’n allen invloed uitoefent over een bepaald thema of besluit, wat ook echt door iedereen gedragen wordt.
Deep Democracy poetst en poldert geen verschillen weg, maar zoekt ze juist op om te voorkomen dat stemmen verloren gaan of dat weerstand tegen besluiten overgaat in sabotagegedrag zoals roddel, cynisme en afhaken. Want krachtige besluiten ontstaan door gebruik te maken van de hele diversiteit aan overtuigingen, opvattingen en emoties. Conflicten zijn daarbij essentieel. Liever knallen dan uiteenvallen! Het is niet zo dat zomaar iedereen van alles inbrengt, anders wordt het chaotisch.
De methodiek ondersteunt om op een gestructureerde en heldere manier het gesprek aan te gaan.
Dilemma’s rond vaccineren
Veel zorgmedewerkers worstelen met veel verschillende type overwegingen bij de keuze zich al dan niet te vaccineren. Zoals:
- Is het verplicht om mij te laten vaccineren?
- Wat kunnen we doen om iedereen gevaccineerd te krijgen?
- Wat als ik ziek word van het vaccin?
- Wat als straks niet iedereen is gevaccineerd, loop ik dan toch risico op het werk?
- Hoe zit het met mijn privacy?
- Hoe verhoud ik mij tot collega’s die (nog) niet gevaccineerd zijn?
Op een aantal vragen zijn feitelijke antwoorden te vinden op diverse sites, zoals:
Veelgestelde vragen over het coronavaccin I NU’91
Het FNV onderzoek naar vaccinatiebereidheid CNV artikel
Praat erover met je leidinggevende
Maar onder deze vragen zitten zorgen, emoties, vaak best heftig. Dat vraagt om een goed gesprek waarbij dit soort vragen en dilemma’s gezegd mogen worden.
Auteurs: Coby Franken en Dirk Koops trainers/adviseurs SBI Formaat
