Beroepsziekten, doe er wat aan!
De aandacht voor beroepsziekten moet omhoog
Beroepsziekten, ze spelen een belangrijke rol bij veel persoonlijk leed. Het rapport Beroepsziekten in beeld van de Inspectie SZW zegt hier het volgende over:
Beroepsziekten gaan echter gepaard met veel persoonlijk leed en hoge (maatschappelijke) kosten. Daarom moet de aandacht ervoor omhoog. Jaarlijks overlijden duizenden (ex-)werknemers voortijdig als gevolg van een beroepsziekte. En volgens berekeningen van het RIVM zijn slechte arbeidsomstandigheden (4,6%) na roken (9,4%) en ongezonde voeding (8,1%) verantwoordelijk voor de grootste bijdrage aan de totale ziektelast in Nederland. Ook de cijfers over de maatschappelijke kosten van beroepsziekten liegen er niet om. De door het werk veroorzaakte kosten van verzuim, arbeidsongeschiktheid en zorg worden door TNO geschat op jaarlijks bijna 9 miljard euro. De maatschappelijke kosten zouden nog aanmerkelijk hoger uitkomen als ook de immateriële schade als gevolg van verloren levensjaren erin wordt meegenomen.
De verantwoordelijkheid voor gezond werken, en dus ook voor het voorkómen van beroepsziekten, ligt primair bij de werkgever. Maar voor werkgevers zijn sluipende beroepsziekten een ingewikkeld onderwerp. Dat beroepsziekten niet direct zichtbaar zijn, verklaart dat werkgevers – en soms ook werknemers – weinig prikkels voelen om alert te zijn op ongezonde werksituaties en om daar vervolgens ook daadwerkelijk wat aan te doen. Doordat de relatie met het werk pas jaren later of zelfs niet wordt gelegd, laten beroepsziekten zich moeilijk vertalen naar het nemen van concrete maatregelen om herhaling te voorkomen.
De RI&E vormt de basis
Juist doordat de relatie met het werk pas na vele jaren wordt gelegd of misschien wel helemaal niet, is het belangrijk dat deze risico’s in kaart worden gebracht. Vóórdat het mis gaat en medewerkers er later ziek door worden of zelfs door dood gaan. De basis hiervoor vormt de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Een RI&E is alleen effectief wanneer deze actueel is en van goede kwaliteit. Naast de werkgever die hiervoor verantwoordelijk is, kunnen binnen het bedrijf de preventiemedewerker en ook de OR hier een cruciale rol in spelen.
In deel 2 van het rapport Beroepsziekten in beeld heb ik hierover het volgende schreven.
Werken brengt in alle bedrijven risico’s met zich mee. Het is dan ook belangrijk dat deze risico’s in kaart worden gebracht en maatregelen worden genomen om deze risico’s te voorkomen of te beperken; dit om niet alleen ongevallen, maar ook werkgerelateerd verzuim en beroepsziekten te voorkomen. De basis hiervoor is een kwalitatief goede risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), waarin alle risico’s zijn opgenomen waaraan medewerkers kunnen worden blootgesteld.
Hierbij hoort een praktisch uitvoerbaar plan van aanpak, waarin minimaal staat aangegeven welke maatregel wordt genomen om het risico te voorkomen of te beperken, wanneer de maatregel uitgevoerd is, wie verantwoordelijk is voor de uitvoering van deze maatregel, en desgewenst welk budget hiervoor nodig is.
Deskundigheid
Om op een goede manier samen te werken in het voorkomen van beroepsziekten staat voor mij deskundigheid centraal. Dit is belangrijk voor de preventiemedewerker en ook voor de OR. Zij moeten goed kunnen samenwerken met de bedrijfsarts en andere arbokerndeskundigen zoals bijvoorbeeld de arbeidshygiënist. Ook dit heb ik nader beschreven in het rapport:
Deskundigheid is de belangrijkste factor om een bijdrage te kunnen leveren aan een goede samenwerking en het voorkómen van beroepsziekten. Zonder kennis van zaken is het niet mogelijk om als preventiemedewerker of als OR om op een goede manier invulling te geven aan de eigen rol binnen de samenwerking.
Er zijn diverse opleidingsinstituten die opleidingen en trainingen aanbieden op dit gebied. De inhoud van de opleiding en training moet afgestemd zijn op de risico’s binnen een bedrijf waaraan de medewerkers worden blootgesteld. Daarnaast moet er specifiek aandacht zijn voor een goede invulling van de eigen rol. De mogelijkheid om hierover advies te vragen is ook belangrijk. Trainers en adviseurs op dit terrein merken dat regelmatige scholing en het vragen van advies kunnen bijdragen aan een goede invulling van de rol van de preventiemedewerker en de OR in relatie tot de RI&E.
Dus, pak als preventiemedewerker en OR de handschoen op en zorg dat je goed beslagen ten ijs komt. Er zijn nog veel gezonde levensjaren te winnen!
Download hier de rapporten Beroepsziekten in beeld
Geschreven door Carolina Verspuij, trainer/adviseur Arbeid & Gezondheid SBI Formaat
Ons ARBO expertiseteam
Om gezondheid en welbevinden van de medewerkers in de organisatie te vergroten, heb je de juiste kennis en een effectieve aanpak nodig. SBI Formaat heeft daarom een speciaal expertiseteam Arbeid & Gezondheid dat in vrijwel alle branches bekend en actief is.
Je kunt terecht voor training en advies arbeidsomstandigheden voor OR en preventiemedewerker. De trainers/adviseurs zijn ervaren vakmensen die beschikken over een ruime expertise op het gebied van arbeidsomstandigheden. Zij kennen de dagelijkse praktijk in organisaties en spelen daar naadloos op in.
