Ook dit jaar neemt SBI Formaat deel aan de Week van de RI&E! Deze vindt plaats van 12 t/m 16 juni 2023. Tijdens deze week besteden we extra aandacht aan het belang van een risico-inventarisatie & -evaluatie.
Ondernemingen zijn volgens artikel 5 van de Arbowet verplicht de risico’s op het gebied van veiligheid, gezondheid en psychosociale arbeidsbelasting (ongewenst gedrag en werkdruk) voor hun medewerkers op te sporen. En, zo nodig, weg te nemen en de getroffen maatregelen te beoordelen. Dit wordt de risico-inventarisatie en -evaluatie genoemd. De RI&E bestaat uit de volgende stappen:
- De inventarisatie van alle gevaren en risico’s.
- De vastlegging van de aard en de ernst van de risico’s (de evaluatie).
- De maatregelen om de risico’s tegen te gaan.
- Een Plan van aanpak op grond van de uitkomst van bovenstaande drie onderdelen.
Belangrijke tips
Speciaal voor de Week van de RI&E geeft ieder teamlid van ons expertiseteam Arbeid & Gezondheid een tip.
Tip 1: Bezint eer u begint – vaststellen werkwijze RI&E
Tip van Wendy Roescher:
Een risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E) spoort risico’s op die mogelijke ongevallen en gezondheidsschade veroorzaken door het werk. Een goede RI&E brengt alle risico’s in beeld op het gebied van veiligheid, gezondheid en psychosociale arbeidsbelasting en vormt de basis voor het arbobeleid. Om een goed beeld te krijgen van de arbeidsomstandigheden is het van belang dat de manier waarop deze inventarisatie plaatsvindt, passend is voor jouw organisatie. Deze bepaalt immers wat er allemaal wordt onderzocht, hoe het onderzoek plaatsvindt en wie betrokken zijn bij het onderzoek. Het is daarom van belang om extra aandacht te besteden aan hoe jouw organisatie alle aanwezige risico’s boven tafel krijgt. Daarom heeft de medezeggenschap instemmingsrecht op de methode van de RI&E. Denk hierbij aan:
- Wie is de projectleider?
- Bepalen van de inhoud van de RI&E.
- Wie gaat de RI&E uitvoeren?
- Hoe wordt de RI&E uitgevoerd?
- Wie gaat de RI&E toetsen?
- Hoe is de preventiemedewerker betrokken bij de uitvoering van de RI&E?
- Hoe worden medewerkers betrokken (en hoe worden de inzichten van de medewerkers meegenomen)?
- Hoe worden medewerkers geïnformeerd?
- Soort methode (branche/ algemeen of anders)
Tip 2: Betrokkenheid tijdens de uitvoering van de RI&E
Tip van Nicole Pikkemaat:
Je hebt je als OR/VGW(M)-commissie hard gemaakt voor een goede uitvoering van de RI&E. Natuurlijk wil je dan ook weten of het ook zo loopt als je samen had beoogd. Zorg dat je (wat) vat hebt op de uitvoering en kunt nagaan of dit volgens plan verliep. Denk aan evaluatievragen als:
- Is de uitvoering gebeurd volgens plan?
- Was de betrokkenheid van medewerkers naar tevredenheid?
- Hoe verliep de toetsing?
- Was het rapport een goede weergave?
Daarnaast is het interessant om je goed voor te bereiden op de volgende stap: het Plan van aanpak. Hieronder staan een aantal suggesties die hierbij helpend kunnen zijn:
- Loop mee met (een van) de rondgang(en) van de RI&E. Dat kun je ook steekproefsgewijs doen, bijvoorbeeld op één of een aantal afdelingen, waar je veel signalen van arbo-knelpunten over hebt ontvangen. Of als er meerdere locaties zijn binnen je organisatie, bijvoorbeeld een grote en kleine vestiging of een oud en nieuw pand.
- Soms worden ook medewerkers of belangrijke spelers geïnterviewd. Zorg in dat geval dat er ook een aantal OR-/VGW(M)-commissieleden geïnterviewd worden. Bereid dat goed samen voor. Bedenk bijvoorbeeld:
- Welke signalen de OR/VGW(M)-commissie vanuit de achterban heeft ontvangen over arbeidsomstandigheden?
- Welke risico’s zijn de OR/VGW(M)-commissie opgevallen n.a.v. de signalen?
- Spreek verder af dat je het RI&E-rapport tijdig ontvangt.
Zo kun je je dus goed voorbereiden op de volgende stap: het Plan van aanpak, waar je (weer) veel invloed op hebt (instemmingsrecht).
Tip 3: Betrokken bij de opzet van het Plan van aanpak
Tip van Alex Daems:
Bij de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) hoort een Plan van aanpak met maatregelen en acties om arbeidsrisico’s te beheersen. Dit plan is gebaseerd op een toetsingsrapport. Dit rapport bevat naast een beoordeling ook advies en wordt opgesteld door een of meer gecertificeerde deskundigen. De ondernemingsraad ontvangt, als het goed is, het rapport en kan hiermee invloed uitoefenen op de opzet van het Plan van aanpak. Denk aan eigen input leveren van maatregelen voor arbo-knelpunten die medewerkers belangrijk vinden en goed meedenken met de maatregelen, opdat deze een goede oplossing bieden en praktisch uitvoerbaar zijn. Voordat het Plan van aanpak wordt vrijgegeven moet de ondernemingsraad om instemming worden gevraagd. Het is dus van belang om zelf eens na te gaan wat deze betrokkenheid inhoudt en wat dit kan bijdragen aan de kwaliteit van het Plan van aanpak.
Ons advies is om goede afspraken te maken over betrokkenheid voorafgaand aan het opstellen van het plan. Doe dit in samenwerking met de preventiemedewerker.
Tip 4: Betrokkenheid bij de uitvoering van het Plan van aanpak
Tip van Carolina Verspuij:
Als OR heb je al veel tijd en energie gestoken in je betrokkenheid bij de uitvoering van de RI&E en bij de inhoud van het Plan van aanpak. Zie hiervoor de eerder gegeven tips.
Nu is het moment om deze input ook daadwerkelijk te gaan verzilveren. Het doel van een RI&E en Plan van aanpak is het terugdringen van de risico’s die jullie en je collega’s lopen gedurende het werk. Denk hierbij o.a. aan de blootstelling aan gevaarlijke stoffen, zwaar fysiek werk en werkdruk.
Tip: Zorg er als OR (of VGWM-commissie van de OR) voor dat je de voortgang van het Plan van aanpak regelmatig op je agenda hebt staan. Bij voorkeur minimaal elk kwartaal en bespreek deze voortgang in eerste instantie met de preventiemedewerker (of arbo-coördinator/ KAM coördinator/ HSE manager,..). Mocht blijken dat de voortgang te wensen overlaat, bespreek dit dan met degene die binnen een bedrijf verantwoordelijk is voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden. Dit is de directie/werkgever. Maak vervolgens afspraken over wat de directie eraan gaat doen om ervoor te zorgen dat de maatregelen voor de aanpak van de arborisico’s, zoals afgesproken in het Plan van aanpak, ook daadwerkelijk volgens planning uitgevoerd worden.
Waarom is de RI&E belangrijk?
Ongeveer 4.000 (ex)werknemers overlijden jaarlijks voortijdig als gevolg van ongezonde arbeidsomstandigheden. Daarnaast is het ziekteverzuim hoger dan voor Corona. Een medewerker die ziek thuis zit kost een ondernemer gemiddeld €260,- per dag. De risico-inventarisatie & -evaluatie en Plan van aanpak helpt ondernemers bij het in kaart brengen en verkleinen van hun arbeidsrisico’s. De risico-inventarisatie & -evaluatie is verplicht voor iedere ondernemer met medewerkers in dienst.
Bekijk de korte video hieronder waarin onze trainer/adviseur Nicole Pikkemaat vertelt waarom de risico-inventarisatie & -evaluatie belangrijk is.
Handige tools, artikelen en trainingen
Hieronder vind je verschillende praktische tools, interessante weetjes en informatieve artikelen over de RI&E. Zo geven we je nog meer inzicht in de RI&E en welke rol jij binnen jouw organisatie daarin kan spelen.
Heb je een vraag hierover? Stel deze direct aan ons expertiseteam Arbeid & Gezondheid.
Tools
- Infographic Stappenplan RI&E
- Overzicht met kwaliteitseisen bij een Plan van aanpak
- Overzicht met kwaliteitseisen bij een RI&E
- RI&E checklist voor OR of VGW(M)-commissie
Artikelen en blogs
- Welke arbowetswijzigingen kun je tegenkomen in 2023?
- SeRIEus: risico’s van een te dynamische RI&E
- Hoe de RI&E kansen biedt om PSA aan te pakken
- Fysiek overbelast? Dat doet pijn…
- Samen leren van ongevallenanalyses
- Risico’s die niet in de RI&E staan: werktijden
- Werkstress en de rol van de OR
- De Arbowet en de rol van de medezeggenschap bij het voorkomen van beroepsziekten
- Met de RI&E psychosociale arbeidsbelasting aanpakken
- De RI&E; van de preventiemedewerker of de medewerkers?
- De RI&E als doel of middel
- Risico’s die niet in de RI&E staan: vrijwilligers
- Voorlichting over de risico’s op het werk
- RI&E en Plan van aanpak anno 2022
- Een scopetoets van de RI&E, wat is dat nou?
Whitepaper
Trainingen
Training Arbobeleid: RI&E en Plan van aanpak
Na deze dag weet je welke rol jij kunt spelen in het verbeteren van het arbobeleid binnen de organisatie. Daarnaast ken je de wettelijke verplichtingen die gelden voor de risico-inventarisatie & -evaluatie, het Plan van aanpak en de jaarlijkse rapportage. Ten slotte heb je voor jouw OR of VGW(M)-commissie een stappenplan gemaakt om na afloop direct met het Arbobeleid in jouw organisatie aan de slag te gaan.
Training Preventiemedewerker en RI&E
Met deze cursus leg je de basis voor jouw werk als preventiemedewerker. Je maakt kennis met de termen veiligheid, gezondheid en psychosociale arbeidsbelasting en de inhoud van de Arbowetgeving. Je krijgt inzicht in de taken van de preventiemedewerker en de rol en positie in jouw organisatie. Daarbij komt de belangrijke taak: de risico-inventarisatie & -evaluatie uitgebreid aan bod. Tot slot heb je voor ogen hoe je (strategisch) kunt samenwerken. Met zowel de bedrijfsarts, de ondernemingsraad als andere spelers van belang in jouw organisatie.
Wijzigingen RI&E
Per 1 juli 2022 zijn de nieuwe certificeringseisen van kracht gegaan voor de toetsing en toetser van de RI&E en het Plan van aanpak. Deze eisen hebben ook gevolgen voor de RI&E en het plan van aanpak.
Waarom deze verandering?
Het niveau van de RI&E kon vaak worden verbeterd. Iedere arbodeskundige (hogere veiligheidskundige (HVK)), de arbeidshygiënist en arbeids- en organisatiedeskundige (A&O-er) mocht een RI&E maken en toetsen. Dat was apart, omdat bijvoorbeeld een veiligheidskundige, die verstand heeft van arbeidsveiligheid, ook een uitspraak mocht doen over bijvoorbeeld werkdruk. Hier is sinds 1 juli 2022 verandering in gekomen. Een kerndeskundige mag nu alleen nog maar een uitspraak doen over risico’s waarvan hij kennis heeft. Door meer deskundigheid hoopt de wetgever het niveau van de RI&E omhoog te brengen. Omdat de RI&E de basis is voor het arbobeleid, is de verwachting dat hiermee ook het arbobeleid (en implementatie van dit beleid) wordt verbeterd.
Expertiseteam Arbeid & Gezondheid
Bij ons expertiseteam Arbeid & Gezondheid kun je terecht voor verschillende Arbo-vragen, voor begeleiding, een (maatwerk)training of een (schriftelijk) advies. De trainers/adviseurs zijn ervaren vakmensen die beschikken over een ruime expertise op het gebied van arbeidsomstandigheden. Zij kennen de dagelijkse praktijk in organisaties en spelen daar naadloos op in.
(v.l.n.r. Alex Daems, Carolina Verspuij, Wendy Roescher en Nicole Pikkemaat)