Blog

De eerste vraag om de OR te adviseren bij onderhandelen over arbeidsvoorwaarden kwam in maart 2021. Het bedrijf was in het verleden onderdeel van een groot concern geweest. Het was echter steeds meer op afstand komen te staan van de activiteiten van het moederbedrijf. Enkele jaren geleden werd het daarom verzelfstandigd en verkocht.

Bij de verzelfstandiging werd besloten dat ‘de oude cao’ gevolgd zou blijven worden; een boekwerk van 327 pagina’s met daarin allerlei definities, regelingen en afspraken die na de verzelfstandiging echter niet meer van toepassing waren. De frustratie werd dat noch de werkgever, noch de werknemers enige invloed hadden op vernieuwingen of veranderingen in deze cao. Immers de directie van een bedrijf kan geen invloed uitoefenen op de cao en ook de werknemers hadden geen invloed op cao-onderhandelingen.

Wat te doen?

Een eigen cao? Dat was helaas geen reële mogelijkheid. Er waren misschien drie van de ruim honderd werknemers lid van een vakbond. En bij navraag hadden de bonden geen belang om aan tafel te komen voor een bedrijfs-cao. De activiteiten en werkzaamheden van het bedrijf zijn zo specifiek dat er ook geen bedrijfstak-cao van toepassing is.

OR en directie onderhandelen over eigen arbeidsvoorwaardenpakket

Begin 2021 krijgt de OR de vraag om in overleg met de directie tot een maatwerkpakket van arbeidsvoorwaarden te komen. De bedoeling is om voortvarend van start te gaan en kort na de zomer een akkoord te bereiken.

Het Proces

De OR schakelde mij als adviseur in, maar ik hoefde me  in eerste instantie nog niet met de inhoud of het proces van overleg te bemoeien. Althans, dat vond de directie.
Concept volgde op concept, volgde op concept, volgde op concept… Tijdens dit proces werden nieuwe elementen ingebracht zoals modernisering van arbeidsvoorwaarden, vermindering van het aantal ATV-uren, anders omgaan met ouderschapsverlof, geen lease-auto’s meer, maar een ‘mobiliteitsbudget’ en vaste inkomenscomponenten flexibel en afhankelijk van resultaten.

Op verzoek van de OR werd door een gespecialiseerd bureau een vergelijking met marktpartijen gemaakt. Een degelijk stuk werk dat de gesprekken goed deed waar het gaat om argumenten, de feiten en het weerleggen van ‘aannames’ die over en weer werden gedaan.

Veel overleggen volgden elkaar op. Overleggen die soms moeizaam verliepen en waarna OR-leden zich hardop afvroegen: ‘Wat zijn we nou opgeschoten?’ Overleggen waarna er verbaasd werd gezegd: ‘Dit hadden we niet gedacht!’ Zowel voor de werkgever als voor de onderhandelingsgroep van de OR ging het om rechten en verplichtingen die meestal toch gewoon vertaald konden worden in Euro’s.

Nieuwe arbeidsvoorwaarden

Het laatste overleg, dat eind november 2020 plaatsvond, was het meest spannend. Zowel de OR als het bestuur wist: het is erop of eronder! Vandaag moeten we een akkoord bereiken anders zijn we terug bij af. Een OR-lid liet zelfs weten de nacht voor de onderhandelingen als gevolg van de spanningen niet te hebben geslapen.

Tijdens het overleg werden nogmaals argumenten gewisseld. In een constructief overleg werden de laatste plooien gladgestreken en met wat water in de wijn was er een akkoord. Een akkoord dat door zowel de directie als door de OR kon worden gebracht als winst. Winst voor de onderneming en voor de medewerkers. Zowel wat betreft de ‘zachte kanten’ als wat betreft de harde euro’s.
Voor de kerst hadden alle medewerkers hun handtekening gezet onder hun nieuwe arbeidsvoorwaarden!

Werden de medewerkers door de OR regelmatig op de hoogte gehouden?

Ja, maar tijdens de echte onderhandelingen slechts zeer beperkt. Want: Een broedende kip moet je niet storen!

Deed de volledige ondernemingsraad mee aan de onderhandelingen?

Nee. Op basis van kennis en onderhandelingsvaardigheden werd de delegatie samengesteld. Steeds begeleid door de adviseur. Via Teams werd er overlegd en teruggekoppeld met de andere or-leden; ook met collega’s die op vakantie waren. De trein moest door.

Hoe was de sfeer van de overleggen?

Vaak ontspannen, meestal  professioneel, nu en dan te kort door de bocht, een enkele keer bijna tenenkrommend en te emotioneel. Onderhandelen is mensenwerk. Toch is het gelukt omdat beide partijen hun belangen en verantwoordelijkheden voor ogen hielden.

Een volgende keer voor mij als adviseur bij een ander bedrijf?

Dan zal het weer helemaal anders zijn: andere mensen, andere belangen, nieuwe inzichten, meer of minder geld, een andere cultuur waarin complexe regelingen geharmoniseerd, afgekocht en uitgeruild moeten worden. Uiteindelijk gaat het erom zo lang mogelijk vanuit vertrouwen te werken naar een gezamenlijk vastgesteld doel. Met argumenten is veel te bereiken.

Geschreven door Frits van Heusden, organisatieadviseur SBI Formaat.