Blog

Een goede RI&E voorkomt beroepsziekten

Beroepsziekten, ze spelen een belangrijke rol bij veel persoonlijk leed. De Inspectie SZW heeft hier recentelijk het rapport ‘Beroepsziekten in beeld’ over uitgebracht.
Per jaar overlijden er 4100 mensen voortijdig ten gevolge van een beroepsziekte. Om een vergelijking te maken met het aantal verkeersdoden, dit zijn er ruim 600 per jaar. Verder is het zo dat bij een beroepsziekte het vooral de medewerker is die opdraait voor alle gevolgen, zowel lichamelijk als financieel. Helaas wordt in veel van deze gevallen niet direct de relatie met het werk gelegd.
Juist doordat de relatie met het werk pas na vele jaren wordt gelegd of misschien wel helemaal niet, is het belangrijk dat deze risico’s in kaart worden gebracht. Vóórdat het mis gaat en medewerkers er later ziek door worden of zelfs door dood gaan. De basis hiervoor vormt de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Een RI&E is alleen effectief wanneer deze actueel is en van goede kwaliteit. Naast de werkgever die hiervoor verantwoordelijk is, kunnen binnen het bedrijf de preventiemedewerker en ook de OR hier een cruciale rol in spelen.

In het rapport ‘Beroepsziekten in beeld’, deel 2, staat het volgende:

Werken brengt in alle bedrijven risico’s met zich mee. Het is dan ook belangrijk dat deze risico’s in kaart worden gebracht en maatregelen worden genomen om deze risico’s te voorkomen of te beperken; dit om niet alleen ongevallen, maar ook werk gerelateerd verzuim en beroepsziekten te voorkomen. De basis hiervoor is een kwalitatief goede risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), waarin alle risico’s zijn opgenomen waaraan medewerkers kunnen worden blootgesteld.

Hierbij hoort een praktisch uitvoerbaar Plan van Aanpak, waarin minimaal staat aangegeven welke maatregel wordt genomen om het risico te voorkomen of te beperken, wanneer de maatregel uitgevoerd is, wie verantwoordelijk is voor de uitvoering van deze maatregel, en desgewenst welk budget hiervoor nodig is.

Belangrijke randvoorwaarden voor de uitvoering van een RI&E

Zoals hierboven aangegeven spelen de preventiemedewerker en de OR een cruciale rol bij de keuze hoe een RI&E uitgevoerd gaat worden binnen het eigen bedrijf.

Belangrijke randvoorwaarden hierbij zijn:

1. De directie voelt zich verantwoordelijk voor de uitvoering van een kwalitatief goede RI&E.
2. Een gecertifieerde kerndeskundige wordt al vanaf de start van het traject betrokken.
3. De juiste RI&E-methode wordt gebruikt om de risico’s te inventariseren en te evalueren.
4. De preventiemedewerker is betrokken.
5. HR is betrokken.
6. De medewerkers, zowel leidinggevenden als de medewerkers zelf, worden betrokken.
7. De bedrijfsarts is betrokken.
8. Alle betrokkenen hebben voldoende deskundigheid om een goede invulling te geven aan hun rol binnen het RI&E-traject.
9. Er is voldoende tijd voor alle betrokkenen om een goede invulling te geven aan hun rol binnen het RI&E-traject.
10. Er is voldoende budget voor de uitvoering van de RI&E en daarna ook voor de uitvoering van het bijbehorende plan van aanpak.

Een aantal van de genoemde randvoorwaarden zal ik hieronder nog wat nader toelichten.

Commitment van de directie bij de RI&E

In mijn werk als trainer/adviseur Arbeid & Gezondheid zie ik veel RI&E’s voorbij komen. Helaas van wisselende kwaliteit. Om een eerste stap te maken naar een serieus kwalitatief goede RI&E is voor mij commitment van de directie cruciaal. De directie/werkgever moet zich bewust zijn van het feit dat het werk binnen hun bedrijf risico’s met zich mee kan brengen en daarin de verantwoordelijkheid nemen als goed werkgever. Dit houdt in elk geval in dat de directie ervoor zorgt dat de bovengenoemde randvoorwaarden worden gefaciliteerd zodat er ook daadwerkelijk een kwalitatief goede RI&E komt.

Gecertificeerde kerndeskundige

Ook de gecertificeerde kerndeskundige speelt een belangrijke rol bij de kwaliteit van de RI&E. Vandaar mijn oproep om deze vanaf het begin van het traject te betrekken. Ook in de situatie dat er voor gekozen wordt dat het bedrijf de RI&E zelf uitvoert en laat toetsen door de gecertificeerde kerndeskundige. De deskundige kan dan al in het begin van het traject meedenken over de juiste RI&E-methode en de rol van de overige betrokkenen. Afhankelijk van de risico’s en de deskundigheid binnen het bedrijf kan gekozen worden voor een gecertificeerde hogere veiligheidskundige, een gecertificeerde arbeidshygiënist of een gecertificeerde arbeid- en organisatiedeskundige.

Preventiemedewerker

De interne preventiemedewerker heeft vanuit de Arbowet de taak om mee te werken aan de uitvoering van de RI&E en aan de uitvoering van het Plan van Aanpak wat daarop volgt. Het is dan ook de taak van de preventiemedewerker om een voorstel te schrijven over hoe de RI&E binnen het bedrijf het beste kan worden uitgevoerd en dit voorstel ter goedkeuring voor te leggen aan de directie. De bovengenoemde randvoorwaarden zouden integraal onderdeel moeten uitmaken van dit voorstel. Dus ook dat bij het inventariseren van de risico’s de medewerkers die daadwerkelijk werkzaam zijn op de werkvloer worden betrokken en daarnaast ook direct leidinggevenden en HR.

Bedrijfsarts

De bedrijfsarts heeft in het hele traject nog een speciale rol. Namelijk bij het inventariseren van de risico’s het aanleveren van informatie over werk gerelateerd verzuim en over beroepsziekten en na het inventariseren van de risico’s het geven van een PAGO-advies (Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek). Dit laatste bij voorkeur in overleg met de gecertificeerde kerndeskundige die betrokken is bij de uitvoering of bij het toetsen van de RI&E. Voorbeelden van PAGO ‘s zijn: PAGO geluid, PAGO fysieke belasting, PAGO beeldschermwerk, PAGO nachtdiensten en diverse PAGO’s die aansluiten bij de blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

Helaas blijkt uit recent onderzoek dat slechts 4% van alle bedrijven de afgelopen 12 maanden een PAGO heeft uitgevoerd.

Rol van de OR

Dit brengt mij bij de belangrijke rol van de OR in het hele traject. Vanuit de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) heeft de OR op diverse momenten in dit traject een formele bevoegdheid.

1. Instemmingsrecht op de manier waarop de RI&E uitgevoerd gaat worden binnen het eigen bedrijf en daarmee dus op de bovengenoemde randvoorwaarden.
2. Informatierecht wat betreft de rapportage van de RI&E.
3. Instemmingsrecht op de inhoud van het Plan van Aanpak, dus o.a. welke maatregelen worden genomen om de geïnventariseerde risico’s terug te dringen en wanneer worden deze maatregelen genomen.
4. Instemmingsrecht op de uitvoering van de PAGO’s die opgenomen zijn in de rapportage van de RI&E.
5. En tenslotte, instemmingsrecht op de uitvoering van de verdiepende RI&E’s en bijbehorende plannen van aanpak wanneer deze in het RI&E-rapport worden aangeven. Denk hierbij aan verdiepende RI&E’s in het kader van gevaarlijke stoffen, geluid, beeldschermwerk of werkdruk.

Wil je meer willen weten over de RI&E of andere thema’s op het gebied van arbeidsomstandigheden? Bekijk dan de webpagina van ons expertiseteam Arbeid & Gezondheid.

Meer informatie

Geschreven door Carolina Verspuij, trainer/adviseur Arbeid & Gezondheid SBI Formaat.