Blog

Het interview met Hein Knaapen van ING in het FD heeft veel stof doen opwaaien. Stof uit de interne organisatie, van vakbonden in Nederland en België en vanuit de politiek.

Ik wil in deze reactie al dat stof er een beetje van afblazen om te kunnen zien waar het in de kern om gaat.

We kennen in ons land een langjarige discussie over baanzekerheid, werkzekerheid, over een arbeidsmarkt die op slot zit en over flexibilisering van het ontslagrecht. Het neerleggen van verantwoordelijkheid bij werknemers, zoals Knaapen voorstelt, kent echter alleen maar verliezers als we niet daadwerkelijk andersom gaan denken en doen. Terecht stelt COR-voorzitter Bert Woltheus dat de forse transitie bij ING van de achterliggende jaren gerealiseerd is dankzij de inzet van veel medewerkers.

Partijen houden elkaar gevangen in belangen en tegenstellingen en weten vooral hoe de ander moet veranderen. Terwijl de sneltrein steeds meer vaart maakt (of de nieuwe hyperloop voorbij schiet)…

Als wetenschappers, politici, beleidsmedewerkers en werkgevers al niet weten wat het arbeidsmarkt antwoord is op de economische ontwikkeling, dan is het neerleggen van de verantwoordelijkheid over de eigen loopbaan bij de werknemer niet de oplossing. Waarom zou hij of zij wel weten welke keuzen er gemaakt moeten worden op korte en lange termijn? De natuurlijke reflex van veel medewerkers (’doe maar geld, dan overleef ik in ieder geval de korte termijn’) zal bij onzekerheid eerder toenemen dan afnemen.

Denk wat verder vooruit

Als reorganiseren een (te late) reactie is op de marktontwikkelingen loop je met je goedbedoelde acties achter de feiten  aan. Mijn pleidooi is; draai het om. Ga niet re-organiseren maar pro-organiseren. Pro-organiseren vraagt een andere insteek en levert een andere uitkomst. Regeren is vooruitzien! Als we de vooruit durven denken in een tijd waarin alles en iedereen veel te veel op de korte termijn georiënteerd is, levert dat in ieder geval meer tijd op om te bewegen op de arbeidsmarkt.

Deel kennis en medewerkers

Als we minder krampachtig zijn in het delen van kennis en medewerkers en bereid zijn om over de grenzen van onze eigen onderneming te kijken, en in goede en slechte tijden elkaar helpen aan werk en aan het werk houden van mensen, dan elimineer je de grote schokken. Bewegen op de arbeidsmarkt gebeurt dan met visie en verantwoordelijk van werkgevers, werknemers en beleid en politici, om mensen aan het werk te houden. Samenwerken is hier een belangrijk goed. In zo’n bedding kan je als werkende, afhankelijk van mogelijkheden, meer of minder verantwoordelijkheid nemen of krijgen.

Reorganiseren levert 0% op

Uiteindelijk schieten we steeds in onze eigen voet met reorganisaties en ontslagen. Linksom of rechtsom, de rekening van de sociale zekerheid keert terug bij werknemers en werkgevers. Een uitkering voor ‘0% ’productiviteit is eigenlijk hoe het vandaag gaat. Niemand gelukkig! Maar wat doet een investering in visie en aan het werk houden van mensen? Dat is sowieso  goedkoper dan een uitkering en doet waar het om gaat: het houdt mensen aan het werk en brengt minder transitie en maatschappelijke kosten met zich mee.

Werk samen, niet tegen

De ING is niet de enige waarbij het niet lukt op de arbeidsmarkt, andere banken en bedrijven lukt het ook niet. De individuele rat race tot de bodem helpt niemand verder. Het alternatief is om samen met andere bedrijven in de regio verantwoordelijk te zijn voor werk. Samen verantwoordelijkheid te dragen voor het aan het werk houden van mensen. Creatief bedenken hoe je meer mensen aan het werk krijgt tegen minder kosten. Het kan wel; als je wilt. Het resultaat is meer welzijn en meer welvaart. Er zijn al veel initiatieven die werken. Goed om eens onderzoek te doen naar deze initiatieven.

Experimenteer

Eigenlijk is ACE gestart met zo’n initiatief. Samen werken aan werk in de regio, weliswaar voorzichtig en nog te veel binnen de huidige kaders. Het is hoogtijd voor meer experimenten die meer mensen aan het werk houden, waar ondernemingen meer hun visie delen (langere termijn) en de overheid aan de voorkant investeert in echte vernieuwende projecten.

Jaap Jongejan, algemeen directeur SBI Formaat en Wim Oolbekkink senior,als trainer/adviseur SBI Formaat betrokken bij ING. Zij ontwikkelen samen innovatieve regionale arbeidsmarktprojecten